برف وباران هم به داد دریاچه ارومیه نرسید

نبض دریاچه ارومیه،کند شده است.ضربان آخرش را می‌زند.انگار به زخم دریاچه نمک می‌پاشند.

به نوشته تهران امروز، دریاچه ارومیه دارد کم‌کم تبدیل به عکسی می‌شود که در خاطره‌ها از شکوه و جلالش تصویری باقی‌مانده است.دریاچه چنان مهم است که تنها کارشناسان محیط‌زیست به خاطر مرگش اندوهناک نیستند.رسول یونان شاعر و نویسنده که کنار روستایی نزدیک دریاچه ارومیه به دنیا آمده و بزرگ شده است، می‌گوید:«نگذارید دریاچه ارومیه بمیرد! اینجا بخشی از این سرزمین است، من می‌گویم اینجا قسمتی از جهان است.اندوه آن مال تمام انسانهاست.اینطور نیست که تنها آنها که کنار دریاچه‌اند بیشتر آنجا را دوست دارند یا حتما باید بیشتر دلسوزی کنند.اینجا بخشی از جهان است. شورترین دریاچه دنیاست.خیلی بد می‌شود اگر خشک شود، چون زخم‌های ما را تازه می‌کند.»عده‌ای از کارشناسان می‌گفتند که اگر برف و باران به قدر کفایت ببارد، حال دریاچه خوب خواهد شد اما گفته‌های فرهنگ قصریانی،مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست این خوشبینی را از بین برد. مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: تراز آب دریاچه ارومیه 80درصد زیر سطح استاندارد است. فرهنگ قصریانی، با اشاره به بارش برف شدید در منطقه،در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرده بود:«ضایعه‌ای که برای دریاچه ارومیه پیش آمده در عرض یک سال به وجود نیامده که با این بارش‌ها حل شود.‌

علاوه بر خشکسالی‌های اخیر که یکی از دلایل خشکیدگی پارک ملی ارومیه محسوب می‌شود، عملکرد مدیریتی دستگاه‌های مختلف اعم از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، سازمان جنگل‌ها،مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست و همچنین اقدامات بخش خصوصی نیز در به وجود آمدن این ضایعه نقش بسیاری داشته است؛ به‌گونه‌ای که با وجود 15 سال کمبود بارندگی در حوزه آبخیز دریاچه، فشار دام، بهره‌برداری کشاورزی،حفر چاه‌های غیرمجاز و احداث جاده میان‌گذر شهید کلانتری که جریان طبیعی دریاچه را به هم زده است، شرایط را به مرز بحران رسانده است. مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه با این بارش‌ها،وضع دریاچه تنها به صورت موقت بهبود پیدا می‌کند، افزود:بعید می‌دانم با وجود بارش‌های فعلی، بتوانیم تالاب پایداری را در حوزه آبخیز ارومیه داشته باشیم.

 دریاچه ارومیه در کوتاه مدت علاج نمی شود

مهرداد بائوج لاهوتی، عضو فراکسیون محیط‌زیست مجلس نهم، درباره حال بد دریاچه ، می‌گوید:«دریاچه ارومیه اتفاقی نبوده است که طی یک اقدام یک ماهه یا دو ماهه به این شکل افتاده باشد و اکنون سازمان محیط‌زیست و مسئولان متولی این کار بخواهند با یک اقدام سه‌چهار روزه شرایط را به قبل بازگردانند.خشکی دریاچه یک پروسه طولانی مدت بوده است. مهم این است که عزم و اراده برای بازگشت این دریاچه به شرایط قبل وجود دارد.احیای دریاچه یک اقدام طولانی مدت است و نمی‌توان با تصمیمات شتابزده اوضاع را بدتر کرد.» این نماینده مجلس از دلایل خشکی دریاچه ارومیه می‌گوید:«این دریاچه یکسری منابع ورودی داشته است،که اکنون صرف امورات دیگر مانند کشاورزی و باغداری می‌شود. از سویی دیگر، عزم و اراده برای برگرداندن دریاچه به روال طبیعی‌اش وجود دارد ولی من نمی‌توانم قولی بدهم که به زودی دریاچه ارومیه احیا شود.»

 مدیریت چندگانه روش احیای دریاچه

قصریانی، مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه برای حل مشکل دریاچه ارومیه باید به سمت مدیریت چندگانه پیش برویم، افزود:باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که همه سازمان‌ها در قبال احیای دریاچه ارومیه احساس مسئولیت کنند و هر بخشی وظایف خود را به خوبی انجام دهد. وی تعیین دکتر کلانتری به عنوان رئیس کمیته احیای دریاچه ارومیه را مهم‌ترین اقدام انجام شده در حال حاضر دانست و افزود:با صدور این حکم، مدیریت جامعی برای حل معضل دریاچه ارومیه خواهیم داشت. مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص ورود کارشناسان ژاپنی، آلمانی و هلندی به کشور برای حل بحران دریاچه ارومیه گفته که کارشناسان داخلی نمی‌توانند به تنهایی برای حل دریاچه ارومیه اقدام کنند. وی افزود: در کشور دانش کافی برای احیای این تالاب‌ وجود دارد اما اقدامات اجرایی باید به‌گونه‌ای انجام شود که با یکدیگر همسو بوده و به بهبود وضعیت این تالاب بینجامد. وی ادامه داد: خوشبختانه در استان‌های همجوار دریاچه ارومیه کمیته‌های جامعی زیر نظر استانداری‌ها، مسئولیت‌ها را قبول کرده و کمیته‌هایی برای آغاز عملیات اجرایی تشکیل شده است که امیدواریم هر چه زودتر به نتیجه برسد. قصریانی با بیان اینکه برنامه احیای دریاچه ارومیه حداقل یک برنامه پنج ساله است، افزود: امیدواریم بتوانیم با راهکارهایی که در اختیار کمیته احیای دریاچه ارومیه قرار گرفته، هر چه سریع‌تر این تالاب را به وضع قبلی‌اش بازگردانیم.

 مخالف انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه

روش‌های مختلفی را برای احیای دریاچه ارومیه در نظر گرفته‌اند.کارگروه تشکیل داده‌اند و سازمان‌ها و نهاد ها بسیج شده‌اند، اما حال دریاچه رو به وخامت می‌رود و بسیاری از راهکارهای ارائه شده به ضرر نقاط دیگر به شمار می‌رود. از روش‌های ارائه شده انتقال از نقاط دیگر به این دریاچه است.گزینه‌های پیش‌رو انتقال آب از ارس و دریای خزر است. بسیاری از کارشناسان می‌گویند که ارس، رودخانه آب شیرین منطقه خودش کم آب است و آبی برای ارائه به دریاچه ارومیه ندارد. در همین زمینه معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست گفته است:« سازمان محیط زیست با طرح انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه مخالف است. معصومه ابتکار، در جلسه کارگروه نجات دریاچه ارومیه با بیان اینکه سازمان محیط‌زیست با طرح انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه مخالف است، اظهار کرد: به دلیل نبود ارزیابی‌های لازم و کافی، این سازمان با انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه ارومیه مخالف است و به همین علت تاکنون این سازمان با این طرح موافقت نکرده است.

وی انتقال آب مجازی به حوضه دریاچه ارومیه را مناسب ندانست و بیان کرد: این طرح علاوه بر اینکه دستاوردهای اقتصادی ندارد به بخش کشاورزی منطقه نیز زیان‌رسان خواهد بود.رئیس سازمان محیط‌زیست کشور با بیان اینکه نتایج مطالعات کارشناسان طرح ملی احیای دریاچه ارومیه تا خرداد اعلام می‌شود، افزود: ما نباید وضع جاری طرح‌های موجود را معطل آن بکنیم، بنابراین لازم است حق‌آبه دریاچه از محل ذخیره سدهای موجود در حوزه دریاچه در اسرع وقت تامین شود، چرا که زمان فعلی بهترین شرایط برای رهاسازی این آب‌هاست و تبخیری به علت افزایش دما وجود ندارد و برداشت برای کشاورزی نیز صورت نمی‌گیرد.ابتکار با تاکید بر اینکه روش‌های قبلی برای نجات دریاچه ارومیه باید تغییر کند، خاطرنشان کرد: برای حوضه آبریز این دریاچه باید ارزیابی‌های راهبردی جدید و جامع تعریف و تدوین شود چرا که بدون بازنگری و بررسی‌های عمیق کارشناسی در زمینه مداخلات حوضه آبریز هر طرحی با شکست مواجه می‌شود. وی با بیان اینکه طرح ارزیابی راهبردی زیست‌محیطی دریاچه ارومیه در سازمان محیط‌زیست کشور در حال تدوین است، ادامه داد: بر اساس این طرح مـطالعه همه عوامل ایجاد بحران در دریاچه ارومیه اعم از سـدها، بخش کشاورزی، تغییرات اقلیم به صورت تجمعی انجام می‌شود، چرا که ممکن است تک تک عوامل تاثیر چندانی در ارزیابی‌ها نداشته باشد ولی وقتی در کنار هم قرار می‌گیرند،مشکلات جدی ایجاد می‌کنند.رئیس سازمان محیط‌زیست کشور نجات و احیای دریاچه ارومیه را یکی از اولویت‌های مهم و اصلی دولت تدبیر و امید و سازمان محیط‌زیست عنوان کرد و گفت: در این رابطه تا حدود زیادی هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی و مهمتر از آنها مشارکت دادن مردم برای نجات دریاچه در حال انجام است که نقش کلیدی در این راه ایفا خواهند کرد.

 میانگذر یکی از متهمان خشک شدن دریاچه

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: «شاخص‌های علمی نشان‌دهنده وضعیت نگران‌کننده در همه حوزه‌های زیست‌محیطی است. متاسفانه طی 10 سال گذشته در رده‎بندی دنیا در حفظ و نگهداری محیط‌زیست، کشور ما 61 پله سقوط داشته است و شاخص‎ها نشان می‌دهد که کشور در این عرصه در شرایط خوبی نیست.» ابتکار، احیای شورای عالی محیط زیست بعد از هفت سال تعطیلی را نوید بخش آغاز حرکت‌های جدید در عرصه زیست محیطی دانست و افزود: در این شورا باید تهدیدات به درستی احصا شده و برای آنها راهکارهای کارشناسی ارائه شود. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، روند خشک شدن پارک ملی دریاچه ارومیه را تلنگری برای دیگر حوزه‌های زیست‌محیطی دانست و گفت: «میانگذر دریاچه ارومیه یکی از متهمان اصلی وضعیت فعلی آن است و سرنوشت این دریاچه مثال عینی برای دیگر تالاب های کشور است.» بارها اعلام شده است 24هزار حلقه چاه غیر مجاز اطراف حوضچه دریاچه ارومیه حفر شده است.کشاورزی و باغداری جان دریاچه را خشکانده و حالا نه تنها شهرها و روستاهای اطراف دریاچه ارومیه ممکن است در معرض سونامی نمک قرار بگیرند بلکه با یک باد این ریزگرد نمکی به پایتخت هم خواهد رسید.دریاچه خشک شده و گونه‌های نادر جانوری و پرندگان آنجا را ترک کرده‌اند.هر روز حال دریاچه ارومیه رو به وخامت می‌رود و هنوز در بخش کارگروه ها و قانون ها هیچ دارویی به حالش افاقه نمی کند.