ارز تک‌نرخی شود؛ دلار چند قیمت می‌خورد؟

با فرمان بانك مركزي، بانك‌ها اين هفته اجازه پيدا مي‌كنند كه وارد عرصه خريد و فروش ارز با نرخ بازار آزاد شوند و به گفته رئيس كل بانك مركزي، ارز در پايان امسال تك‌نرخي خواهد شد. بسياري مي‌خواهند بدانند قيمت ارز آيا با تدبير جديد دولت و بانك مركزي ارزان‌تر خواهد شد يا نه و هر دلار در بازار آزاد چند قيمت مي‌خورد؟

به گزارش تابناك اقتصادي به نقل از روابط عمومي‌بانك مركزي، ولي اله سيف، رئيس كل بانك مركزي ازابلاغ دستورالعمل و ضوابط اجرایی خرید و فروش ارز توسط بانکها بر اساس ارز آزاد در هفته آينده خبر داد. به گفته وي، اين مهم، گامي‌در جهت تحقق پيش نيازهاي يكسان سازي نرخ ارز محسوب مي‌شود. وي افزود: بر اساس دستورالعملي كه هفته آينده ابلاغ مي‌شود، بانك‌ها مجاز مي‌شوند ارز آزاد مشتري را تحويل گرفته و نسبت به خريد و فروش آن اقدام كنند. همچنين صادر كنندگان مي‌توانند ارز حاصل از صادرات خود را به بانك بفروشند و يا سپرده‌گذاري كنند. وي اطمينان داد كه كه نرخ ارز تا پايان سال يكسان‌سازي مي‌شود.

اين خبر درست در زماني اعلام شده كه صرافي‌هاي سراسر كشور در ساعت پاياني فعاليت خود در روز پنج‌شنبه بودند و ولي‌الله سيف عصر روز پنج‌شنبه اين خبر را رسانه‌اي كرد تا به اين ترتيب واكنش اوليه بازار آزاد ارز كشور دستكم 48 ساعت به تاخير بيافتد و از صبح روز يكشنبه و پس از دو روز تعطيلي رسمي، همه چشم انتظارند ببيند آيا قيمت ارزهاي پرطرفدار از جمله دلار آمريكا، يورو و درهم امارت در بازار آزاد نوسان شديد را تجربه خواهد كرد يا نه؟

تجربه يكسان‌سازي نرخ ارز پس از اجراي موفق آن در سال 1380 پس از 11 سال در نيمه دوم سال 90 به دليل افزايش قيمت ارز در بازار آزاد در نتيجه اعمال تحريم‌ها عليه شبكه بانكي و بسته شدن راه‌هاي رسمي نقل و انتقال ارز از طريق شبكه بانكي شكست خورد و اقتصاد ايران به ويژه در سال‌هاي 91 و نيمه نخست سال 92 شاهد اوج‌گيري التهاب ارزي و افزايش شكاف نرخ ارز در بازار آزاد و رسمي بود. دولت دهم در ابتدا تلاش كرد تا با تثبيت نرخ ارز و اعلام دلار 1226 توماني به عنوان نرخ مرجع، مانع از افزايش نرخ ارز شود اما اين سياست به شكست خورد تا اينكه تجربه دوم ارزي رونمايي شد. اين بار با راه‌اندازي مركز مبادلات ارزي و اعلام قيمت ارز مبادله‌اي. سوم مهر سال 1391 با هدف تسریع در اجرای طرح جدید فروش ارز در محل ساختمان شهید اسدالله‌زاده وزارت صنعت، معدن و تجارت افتتاح شد. اين مركز ارز مورد نیاز اولویت‌های سه تا پنج از گروه ده‌گانه واردات کالا دو درصد پایین‌تر از نرخ بازار عرضه شود. البته بعدها مركز مبادلات ارزي از وزارت صنعت، معدن و تجارت جمع شد و 19 اسفندماه 1391 به ساختمان بانك مركزي در خيابان فردوسي تهران منتقل شد.

 

برجام، ارز تك‌نرخي و تكرار وعده‌ها

يكسان‌سازي نرخ ارز يكي از جدي‌ترين وعده‌هاي دولت يازدهم بوده كه انتظار اوليه اين بود اين وعده با اجراي برجام عملياتي شود، اما روشن بود تا زمان عادي‌شدن روابط بانكي ايران با ديگر بانك‌ها و افزايش قدرت مانور ارزي بانك مركزي بايد صبر كرد و تعجيل در اجراي سياست‌هاي ارزي جديد ممكن است با شكست مواجه شود. سوال اصلي حالا اين است كه آيا روابط كارگزاري بانك‌هاي كشور با ديگر بانك‌ها به ويژه بانك‌هاي بزرگ دنيا به شرايط عادي برگشته و نقل و انتقالات ارزي آسان‌تر شده كه بتوان سياست يكسان‌سازي نرخ ارز را اجرا كرد؟

رمز موفقيت بانك مركزي چيست؟

ولي‌الله سيف و همكاران‌اش در بانك مركزي در حالي قيمت ارز در بازار را رصد مي‌كنند كه براي اجراي موفق سياست يكسان‌سازي نرخ ارز دستكم بايد چندگام جدي و مستحكم بردارند. نخستين گام بانك مركزي اين است كه با وارد كردن شبكه بانكي به چرخه تجهيز و تخصيص ارز، سهم شبكه بانكي از نقل و انتقال ارز تجاري را به بالاترين سطح ممكن برسانند و سهم و نقش صرافي‌ها به وضعيت قبل از يعني سال‌هاي قبل از دونرخي يا چندنرخي شدن ارز تقليل يابد. به واقع هرچند ورود بانك‌ها به چرخه خريد و فروش ارز به معناي گردش عرضه و تقاضاي ارز تجاري در شبكه بانكي است به نحوي كه ارز ناشي از صادرات چه ارز ناشي از فروش نفت و فرآورده‌هاي نفتي و گازي و چه ارز ناشي از صادرات غيرنفتي توسط شركت‌هاي دولتي، خصوصي و غيردولتي با نرخ آزاد و بازار توسط بانك‌ها خريد و فروش شود.

اين سياست باعث خواهد شد تا اعتماد فعالان اقتصادي به نقش و سهم شبكه بانكي از چرخه تجهيز و تخصيص ارز احيا شده و ديگر نيازي به خريد و فروش ارز در بازار آزاد با ريسك بالا نباشد و يا اينكه ديگر فعالان اقتصادي به ويژه صادركنندگان انگيزه‌اي براي نگه‌داشتن ارزهاي خود در خارج از كشور ندارند. به اين ترتيب انتظار مي‌رود دست بانك مركزي براي تقويت طرف عرضه ارز از طريق شبكه بانكي افزايش يابد. اين يك روي سكه نقشه راهي است كه بانك مركزي دنبال مي‌كند اما ...

روي ديگر سكه ارز تك‌نرخي

روي ديگر اجراي سياست تك‌نرخي شدن ارز، عادي شدن روابط كارگزاري بانك‌هاي كشور با ديگر بانك‌هاي جهان است به نحوي كه نقل و انتقال ارز تجاري مورد نياز فعالان اقتصادي كشور و شركت‌ها و فعالان اقتصادي كشورهاي هدف تجاري ايران با هزينه متعارف و بدون دست‌انداز صورت گيرد. موضوعي كه البته با گذشته شش ماه از اجراي برجام هنوز محل دغدغه فعالان اقتصادي است و ديپلماسي بانكي طلب مي‌كند تا ناهمواري‌ها و موانع موجود بر سر روابط كارگزاري بانكي با بانك‌هاي دنيا به ويژه بانك‌هاي معتبر و بزرگ زودتر برطرف شده وشبكه بانكي بتواند به تقاضاي ارز تجاري فعالان اقتصادي پاسخ دهد.

 

نوسان دلار از 3450 تا 3600 تومان

گمانه‌زني‌ها از آينده قيمت ارز در حالي ادامه دارد كه چندي قبل نظرخواهي مركز پژوهشهاي مجلس از فعالان اقتصادي حكايت از آن داشت كه به گفته آنها قيمت احتمالي هر دلار آمريكا پس از يكسان‌سازي نرخ ارز بين 3500 تا 4000 تومان خواهد بود. البته برخي كارشناسان اقتصادي و تحليل‌گران بازار ارز بر اين نظر هستند كه احتمال كاهش يافتن نرخ ارز از قيمت كنوني بعيد است و روند قيمت ارز با شيب ملايم اما باثباتي ادامه مسير خواهد داد و قيمت دلار آمريكا به عنوان ارز مبناي تعيين قيمت ديگر ارزها درصورت يكسان‌سازي‌ نرخ ارز، بين 3450 تا 3600 تومان در نوسان خواهد بود و به شرط آنكه بانك مركزي بتواند بازار را با سياست ارزي مديريت شناور اداره كند.