شهردار تهران و معاون وزیر امور خارجه از جمله سخنرانانی بودند که در همایش دیپلماسی آب و هیدروپلیتیک غرب آسیا به ایراد سخن پرداختند؛ دو مقام اجرایی و ارشدی که گفته هایشان حاوی بیم و امیدهای فراوانی در مورد وضعیت منابع آب ایران بود و پرده های جدیدی از سوء مدیریت های این حوزه را آشکار کرد.
به گزارش«تابناک»، در جریان همایش دیپلماسی آب و هیدروپلیتیک غرب آسیا که با حضور میهمانان داخلی و خارجی و نیز مقامات کشوری و لشگری در دانشگاه خوارزمی تهران برگزار شد، مجموعه سخنرانی هایی در حال ارائه است که به برخی کاستی های عمیق حوزه منابع آب ایران اشاره دارد. مثل سخنان شهردار تهران و معاون وزیر امور خارجه که تأمل در آنها خالی از لطف نیست.
محمد علی نجفی، شهردار تهران در این همایش با اشاره به اینکه آب در حال حاضر به یک بحران جهانی و منطقه تبدیل شده است، گفت: در حال حاضر حدود 150 کشور در دنیا با کمبود آب و بحران آب مواجه هستند که عواملی نظیر تحولات انتقال جمعیت و گسترش جوامع به ویژه جوامع شهری و افزایش مصرف روزانه آب و همچنین تغییرات شرایط اقلیمی در این زمینه موثر بوده است.
نجفی ادامه داد: شهر تهران نیز در رابطه با منابع و مسائل آب با مشکلات بسیار حادی مواجه است که اگر با نگاه آینده‌پژوهی به مسائل تهران نگاه کنیم این موضوع بسیار نگران کننده است.
سه برابر ظرفیت اکولوژیک تهران از منابع آبی طبیعی استفاده می‌کنیم
وی با اشاره به میزان مصرف منابع طبیعی آب تهران، گفت: در حال حاضر و در شهر تهران چیزی حدود سه برابر ظرفیت اکولوژیک تهران از منابع آبی طبیعی استفاده می‌کنیم و این رقم چیزی حدود 750 میلیون متر مکعب است. حال آنکه توان اکولوژیک تهران تنها 250 میلیون متر مکعب می باشد.
نجفی با بیان اینکه هم اینک برخی از آثار مربوط به استفاده بیش از حد از منابع طبیعی آب در تهران ظهور پیدا کرده است، افزود: نشست زمین در برخی مناطق شهر که در آینده افزایش خواهد یافت و نیز کاهش کیفیت منابع آب شهری از جمله این پیامدها است.
شهردار تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به هدر رفت چیزی حدود 30 درصد از منابع آب شهری تهران در شبکه توزیع و انتقال ادامه داد: این مسئله باید مورد توجه و بررسی مسئولان مربوطه قرار گیرد.
نجفی در ادامه سخنانش ضمن انتقاد از نحوه مدیریت شهری گذشتگان افزود: در گذشته بارها برای دستیابی به مدیریت یکپارچه شهری صحبت شده اما هیچگاه در این زمینه نه تنها موفقیتی حاصل نشده بلکه حتی حرکتی نیز انجام نشده است. با توجه به اینکه دستیابی به مدیریت یکپارچه شهری در کوتاه مدت امکان‌پذیر نیست، باید کمیته‌ای متشکل از سازمان‌های ذیربط و با اختیارات قانونی و روشن با موضوع آب تشکیل شود تا برنامه‌ریزی‌های مناسبی در این زمینه انجام دهد.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز طی سخنانی که با محوریت دیپلماسی آب طرح کرد، گفت: در گذشته بیش از حد مصرف منلابع آب را افزایش دادیم و به سمت بهره برداری بی رویه از منابع آب زیر زمینی روی آوردیم و بر بحث مدیریت مصرف آب وقت نگذاشته و سرمایه گذاری نکردیم و الان که با کاهش ذخایر زیرزمینی مواجه شدیم، هنوز از حوزه تأمین آب صحبت می کنیم.
عراقچی افزود: در گذشته مدیرانی با مدیریت غلط خود منابع آب کشور را در داخل هدر داده اند و اکنون منتظر این هستند که دستگاه دیپلماسی کشور از خارج آب بیاورد. این در حالی است که باید ببینیم مشکل آب چگونه حل می شود و به دنبال مدیریت مصرف آب باشیم.
معاون سیاسی وزیر خارجه در ادامه گفت: در حالی می خواهیم منابع آب خود را تأمین کنیم که میزان زیادی از آب هدر می رود. در قدم اول باید تکلیفمان را روشن کنیم که چقدر به دیپلماسی مربوط می شود و نحوه مصرف آب تصحیح شود.
در شهر توکیو تنها 2 درصد از منابع آب هدر می شود
عراقچی با بیان اینکه در کشور ما و در شهر تهران بیش از 30 درصد آب گرانی که تصفیه شده است در شبکه توزیع هدر می رود افزود: این در حالی است که در شهر توکیو که جمعیتی معادل تهران دارد، تنها 2 درصد از منابع آب در این شبکه ها هدر می شود.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ادامه داد: جدا از منابع آب شرب، ٩٠ درصد آب کشور در کشاورزی مصرف می شود که میزان زیادی در این بخش هدر می رود.
عراقچی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: درست است که در مورد مشکل آب سیستان و بلوچستان آسان ترین کار رفتن سراغ افغانستان و گرفتن حقابه از این کشور است اما قبل از اینکه بر دیپلماسی آب متمرکز شویم، باید سهم دیپلماسی آب را مشخص کنیم.
وی در گوشه ای از سخنان خود با انتقاد از دکتر رحیم صفوی که گفته بود باید 11 میلیارد مترمکعب آبی که از کشور خارج می شود را مدیریت کنیم، گفت: بله درست است که ١٠ تا ١١ میلیارد مترمکعب آب از کشور خارج می شود، اما تقریباً حدود ٩ میلیارد مترمکعب آب نیز وارد کشور می شود که باید آن را نیز در نظر گرفت.
این مقام مسئول افزود: میزان نذورات آسمانی کشور حدود ٤٠٠ میلیارد مترمکعب است و حدود سه چهارم آن تبخیر می شود. باید مدیریت کنیم جلوی تبخیر نذورات آسمانی را بگیریم که البته به سرمایه گذاری زیاد نیاز دارد ولی اگر این کار بشود میتوانیم خیلی از نگرانیها را رفع کنیم.
وی گفت: آب ظرفیت بزرگی دارد که به منازعه تبدیل شود، چه بین دو روستا، شهر یا کشور، ولی تاریخ نشان می دهد آب در طول تاریخ بیشتر به جای اینکه موضوع منازعه و درگیری باشد، موضوعی برای همکاری بوده است.
عراقچی ادامه داد: اداره مرزی ما در وزارت خارجه بحث مدیریت آبهای مرزی را انجام میدهد و معاهدات با افغانستان درباره نحوه اجرای صحیح معاهده هیرمند است. وزارت خارجه در این زمینه فعال است و با همسایگان مشغول مذاکره درباره مدیریت منابع آبی مشترک هستیم.
عراقچی با بیان اینکه منطقه غرب آسیا به سمت خشکسالی کامل پیش می رود، گفت الان از کشورهای منطقه غرب آسیا ٩ کشور هستند که از جمله ایران شامل خشکسالی کامل نیستند ولی تا ٢٠٢٥ همه کشورهای این منطقه و از جمله ایران دچار خشکسالی کامل خواهند شد.
وی در پاسخ به برخی منتقدان که موضوع پروژه های آبی کشورهای همسایه چون ترکیه را تهدیدی برای کشور می دانند، افزود: در شرایط خشکسالی کامل همه کشورها به دنبال استفاده کامل از منابع آبی خودشان هستند و همه سعی می کنند اجازه ندهند این منابع از مرزهای کشورشان خارج شود. این موضوعی منطقی است و نمی توان آن را رد کرد. همسایگان ما و حتی خود ما نیز ناگزیر به چنین کاری خواهیم شد.
عراقچی گفت: اگر قبول داریم آب کالای استراتژیک است باید فکر دوباره کنیم که چه کالاهایی آب زیادی می برد و برعکس. در کنار این البته بحث استقلال غذایی کشور هم مطرح است. تولید غلات در کشور هر کیلویی بالای یک کیلومترمربع آب مصرف می کند که بسیار از استانداردهای جهانی بالاتر است.
وی ادامه داد: خیلی کالاهایی که صادر می کنیم آب بسیار زیادی برای تولید آنها مصرف می شود و اینجاست که دیپلماس هوشمند در تجارت کشور شکل بگیرد و صادرات و واردات کشور هوشمندانه شود و باید به سمت ارتباطات تجاری متفاوتی با دیگر کشورها برویم و نقش دیپلماسی کشور در این حوزه کلیدی است.
عراقچی بیان کرد: هلند یکی از پرآب ترین کشورهای دنیاست. میزان صادرات آب ایران به هلند قابل توجه است، ما در قالب کالاهایی که آب زیادی مصرف می شود.
معاون وزیر امور خارجه همچنین گفت: مقوله مهم دیگری که در بحث دیپلماسی آب مطرح است، بحث کشت فراسرزمینی است. ما کالاهایی که نیاز به آب زیاد دارد را به کشورهایی ببریم که آب زیادی دارند آنجا زمینهایی را در اختیار بگیریم و با استفاده از آب آنجا تولید کنیم.
عراقچی همچنین به بحث انتقال آب از دیگر کشورها اشاره کرد و گفت: در وزارت خارجه طرح هایی را در دست مطالعه داریم که اگر شد از کشورهایی مثل ترکیه و تاجیکستان آب وارد کنیم.
وی در بخش ژایانی سخنان خود و با اشاره به گرمایش زمین و تبخیر بالای منابع آب نیز گفت: الان برای مقابله با گرمایش زمین بودجه های سنگینی در دنیا اختصاص داده شده، ولی ما تا الان خیلی نتوانستیم این بودجه ها را جذب کنیم. البته این مهم به یک فضای مساعد سیاسی نیاز دارد و دیپلماسی کشور می تواند نقش عمده ای را ایفا کند.
