در جامعه اي كه بيكاري، يكي از پديده هاي جدي اجتماعي و اقتصادي آن محسوب مي شود، جايگاه بيمه بيكاري به شدّت اهمیت دارد و توجه به آن مي تواند برخی مسائل و مشكلاتي را كه بر زندگي خانوادگي و اجتماعي شخص بيكار تأثيرگذار است، مهار كند. همچنین در شرایط رکود اقتصادی با کاهش فشار از طریق تأمین حداقل معیشت کارگران، امکان انعطاف پذیری با شرایط بازار بگونه ای فراهم خواهد شد که در نهایت از سقوط در ورطه مسائل جرم خیز خواهد کاست.
به گزارش «تابناک»؛ در وضعیت فعلی در برخورد با مسأله بیمه بیکاری آنان به چند گروه تقسیم می‌شوند؛
- کارگرانی که در نهاد‌های دولتی و عمومی کار می‌کنند و با شرکتی قرارداد بسته اند و بیمه نیز هستند.
- کارگرانی که در بخش خصوصی کار می‌کنند و بیمه هستند.
- کارگرانی که قرارداد پیمانی (شبه رسمی) با نهاد‌های دولتی بسته اند و بیمه هستند.
- کارگرانی که در بعضی از کارخانجات یا واحد‌های صنعتی دارای قرارداد دائم هستند.
- کارگرانی که چه در بخش دولتی و چه خصوصی دارای قرارداد فصلی، کار معین یا موقت می‌باشند.
در هر پنج شکل مذکور ممکن است بیمه بیکاری آنان به سازمان تأمین اجتماعی توسط کارفرمایان پرداخته شده یا نشده باشد. به همین لحاظ به رغم بهره مندی از خدمات بیمه درمانی در طول خدمت، در صورت بیکاری جایگاه آنان ارتباط مستقیم با نحوه پرداخت یا قصور در پرداخت حق بیمه بیکاری به سازمان تأمین اجتماعی دارد. گرچه سازمان مزبور در هر حال موظف به پرداخت حق بیمه بیکاری است، اما چنانچه از پشتوانه کمتری برخوردار باشد قادر به پوشش مطلوب نخواهد بود.
دومین نکته‌ای که در این ارتباط لازم به گوشزد است، این که رویه جاری مقرر می‌دارد کارگران قرارداد‌های دائم در صورتیکه در اثناء یا پایان قرارداد، بیکار شوند مشمول بیمه بیکاری می‌شوند. اما کارگران فصلی یا دارای قرارداد موقت (که ماهیت کار آنان غیر دائمی است) صرفاً در صورتی که در حین کار اخراج شوند، می‌توانند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنند. بنابراین در صورت پایان مدت قرارداد‌های موقت و حتی تمدید مجدد جهاتی برای بهره مندی از مزایای مذکور وجود نداشته و لهذا نوع قراردادی که بسته می‌شود تأثیر مستقیمی در چگونگی تحت پوشش یافتن آن‌ها از بیمه بیکاری است. نتیجه اینکه با توجه به گسترش قرارداد‌های موقت، مسئله‌ای که همواره نیروی کار از آن رنج می‌برد اینکه چرا قرارداد‌های آن‌ها گرچه برای سال‌های متمادی تمدید شود، باز هم آنان کارگران موقت تلقی می‌شوند.
مقررات و شرایط جاری
قانون بیمه بیکاری گروه‌های ذیل را از شمول قانون استثناء می‌کند.
بازنشستگان و از کار افتادگان کلی.
صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری.
اتباع خارجی.
البته با توجه به اینکه بازنشستگان و از کار افتادگان و صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری خود بخود از مفهوم و تعریف کارگر خارج می‌باشند بهتر است در تعیین قلمرو بیمه بیکاری گفته شود: کلیه کارگران مشمول قانون تأمین اجتماعی تابع قانون کار بجز اتباع خارجی، تحت پوشش قانون بیمه بیکاری قراردارند.
لیکن در حال حاضر، کارگر تحت پوشش بیمه بیکاری چنانچه بدون میل و اراده خود بیکار شود می‌تواند از مزایای پیش بینی شده درقانون استفاده نماید.
حق بیمه بیکاری ۳ درصد مزد یا حقوق بیمه شده بوده و پرداخت آن بعهده کارفرماست و بسته به اینکه مدت اشتغال قبل از بیکاری او چه میزانی باشد مدت پرداخت مقرری مربوط متفاوت و به هر حال دارای سقف معینی است. در این گفتار بدواً شرایط استحقاق مزایای بیمه بیکاری و سپس میزان مقرری و مدت آن مورد بحث قرار می‌گیرد.
شرایط استحقاق مزایای بیمه بیکاری
به نوشته سایت معاونت فرهنگی قوه قضاییه، امکان بهره‌مند شدن از مزایای بیمه بیکاری مستلزم وجود شرایط ذیل است:
۱- کارگر بدون میل و اراده بیکار شده و آماده به کار است، تشخیص بیکاری بدون میل و اراده و تعیین تاریخ وقوع بیکاری بیمه شده بعهده واحد کار و امور اجتماعی محل می‌باشد. بنابراین چنانچه قصور یا تقصیر کارگر در انجام کار یا وظایف محوله در مراجع حل اختلاف احراز شود چنین کارگری حق استفاده از مقرری بیمه بیکاری را نخواهد داشت.
۲- بیمه شده بیکار قبل از بیکار شدن حداقل ۶ ماهه سابقه پرداخت حق بیمه بیکاری داشته باشد.
چنانچه بیکاری بوجود آمده ناشی از حوادث قهریه و غیر مترقبه مثل سیل، زلزله، آتش سوزی و جنگ و از این قبیل باشد ولی کارگر سابقه کار کمتر از شش ماه داشته و طبعاً حق بیمه مقرر او در مدت کارکرد پرداخت شده باشد، با چنین کارگری مثل اشخاصی که حق بیمه شش ماه پرداخته اند برخورد شده و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.
۳- بیمه شده مکلف است ظرف ۳۰ روز از تاریخ بیکاری با اعلام مراتب بیکاری به واحد‌های کار و امور اجتماعی آمادگی خود را برای اشتغال اطلاع دهد.
۴- بیمه شده بیکار مکلف است در دوره‌های کارآموزی و سواد آموزی که توسط واحد کار و اموراجتماعی و نهضت سواد آموزی یا سایر واحد‌های ذیربط تعیین می‌شود شرکت نموده و هر دو ماه گواهی مربوطه را به واحد تأمین اجتماعی تسلیم نماید.
سلام.