مشاور سازمان ملل گفت: فعالیت‌های ما در ایران تکمیل‌کننده فعالیت‌های اتحادیه اروپا خواهد بود و برندینگ لیست محصولات کشاورزی تقویت خواهد شد تا پتانسیل صادرات این محصولات افزایش یابد.
به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا- ساناز جوادی امروز در نشست "آشنایی با مالکیت فکری و توسعه برند در سطح بین‌المللی با تاکید بر نشان‌های جغرافیایی و تاثیر آن بر توسعه صادرات" در محل اتاق بازرگانی خراسان رضوی، اظهار کرد: از سال ۲۰۱۶ میلادی در سه سال اخیر پروژه‌های بین‌المللی زیادی در ایران از سوی سازمان‌های مختلف در آژانس‌های تخصصی سازمان ملل متحد، دولت دانمارک، دولت فرانسه، اتحادیه اروپا و دولت سوئیس در زمینه حمایت از نوآوری و حمایت از محصولات ایرانی شروع شده است.
وی با بیان اینکه پروژه جدید یکی از آژانس‌های تخصصی سازمان ملل به نام ITC در زمینه ارتقای صادرات و افزایش پتانسیل محصولات داخلی کشورها فعالیت می‌کند، عنوان کرد: پروژه ITC در ایران از اوایل امسال شروع شده و در مورد تدوین استراتژی ملی صادرات کشور بوده که ذیل آن قرار است با حمایت اتحادیه اروپا دو زنجیره ارزش محصولات کشاورزی مورد حمایت قرار گیرد، در مراحل آغازین پروژه هستیم و هنوز محصولات مورد حمایت مشخص نیست اما اولویت بر زعفران است و احتمالا محصول دوم زیره باشد.
جوادی افزود: فعالیت‌های ما در ایران تکمیل‌کننده فعالیت‌های اتحادیه اروپا خواهد بود و برندینگ لیست محصولات کشاورزی تقویت خواهد شد تا پتانسیل صادرات این محصولات افزایش یابد که توسط اتحادیه اروپا در چند ماه آینده شروع می‌شود.
مشاور سازمان ملل در خصوص مالکیت فکری، گفت: دنیای مالکیت فکری بزرگ، جذاب و گسترده است. در چند سال اخیر به این جمع‌بندی رسیدیم که آگاهی در این حوزه در ایران بسیار بالا نیست و شرکت‌ها در خصوص حمایت از دارایی‌های فکری خود اطلاعات تخصصی ندارند. در ایران علیرغم پروژه‌های بین‌المللی مالکیت فکری از ثبت و اقامه دعوا در دادگاه فراتر نرفته است. بین اجرا و ثبت حقوق، مدیریت حقوق نیز وجود دارد.
مالکیت فکری به اقتصاد دانش‌بنیان مربوط است
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس ادامه داد: مالکیت فکری کلیه آثار فکری اعم از اختراعات ادبی، هنری، طرح‌ها، نام و تصاویری که در حوزه تجارت استفاده می‌شود، بوده و ربط این حقوق به اقتصاد دانش‌بنیان است. با توجه به اینکه دولت می‌خواهد از اقتصاد نفتی به غیر نفتی یا دانش‌بنیان برود، اهمیت این حقوق بیشتر می‌شود. در حال حاضر سرمایه اصلی شرکت‌ها دارایی‌های فکری یا حقوق فکری آن‌ها است و به این حقوق دارایی‌های غیر ملموس اطلاق می‌شود که متضاد دارایی‌های فیزیکی است.
وی اضافه کرد: مدیریت درست حقوق مالکیت فکری به شرکت‌ها کمک می‌کند که مزیت رقابتی خود را در بازار حفظ کنند، یعنی با استراتژی‌های شرکت‌ها آن‌ها می‌توانند تصمیم بگیرند چه حقوقی را باید حمایت کنند و دارا باشند. آن طرح برای شرکت‌ها تعیین می‌کند که چه حقوقی را حمایت و بهره‌برداری کنند. طبق برآورد ما بخش خصوصی باید شرکتی در مورد استراتژی دارایی‌های فکری خود داشته باشند. در سطح دانشگاه و مراکز تحقیقاتی استراتژی‌هایی در زمینه مالکیت فکری تدوین شده یا در دست تدوین است.
جوادی خاطرنشان کرد: بدون‌حمایت از حقوق فکری هزینه شرکت‌ها بالا می‌رود زیرا سال‌ها هزینه‌هایی را صرف بازار محصولات خود می‌کنند، بدون اینکه محصولات آن‌ها مورد حمایت قرار گیرد و این هزینه‌ها هدر می‌رود. حقوق فکری، حق انحصاری به شرکت‌ها به عنوان صاحبان حق ارایه می‌کند. مدیریت دارایی‌ها یا حقوق فکری باید جزو لاینفک استراتژی‌های شرکت‌ها باشد، با داشتن استراتژی‌های درست در زمینه مدیریت مالکیت، شرکت‌ها می‌توانند از بهره‌برداری نامشروع رقبا جلوگیری کرده و درآمد بیشتری را تحصیل کنند.
مشاور سازمان ملل با اشاره به اینکه شرکت‌ها استراتژی مالکیت ندارند، تصریح کرد: مهم‌ترین دلیل آن عدم آگاهی بوده و دومین مورد بسیار صادق در مورد ایران و کشورهای در حال توسعه، عدم اعتماد به سیستم است. بحث هزینه‌ها نیز وجود دارد که شرکت‌ها درآمد مکفی ندارند و نمی‌توانند این کار را انجام دهند. نداشتن منابع و نیروی انسانی نیز تاثیر دارد.
لایحه جامع مالکیت فکری کمتر از دو هفته پیش در مجلس تصویب شد
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس گفت: لایحه جامع مالکیت فکری در مجلس تصویب شد و امیدواریم به زودی اجرا شود. دلایل متعددی داشت که این کار به طول انجامید. کمتر از دو هفته گذشته تصویب شده که امیدواریم با این کار اتفاقات بهتری در ایران بیفتد زیرا با مطالعه قانون کشورهای توسعه‌یافته تدوین شده اما اینکه چگونه اجرا و برخورد شود به سیستم اجرایی برمی‌گردد که در حوزه فعالیت‌ها و وظایف دولت است.
وی بیان کرد: سیستم مالکیت فکری ایران کند بوده اما در حال پیشرفت است و تفاوت را احساس می‌کنید. حقوق مالکیت فکری دو دسته کپی‌رایت و مالکیت صنعتی است. خاصیت مالکیت فکری این بوده که حقوق ناشی از این سیستم در هر کشوری سرزمینی است، اگر بخواهید حقوق خود را در خارج مرزها مورد حمایت قرار دهید، باید از سیستم‌های منطقه‌ای یا بین‌المللی استفاده کنید.
جوادی با بیان اینکه علایم تجاری به شرکت‌ها اجازه می‌دهند تا کالاها و خدمات خود را در بازارها در مقابل رقبا و مصرف‌کنندگان متمایز کنند، عنوان کرد: این علائم اعتماد مصرف‌کنندگان را جلب کرده و مزیت رقابتی خود را در بازار افزایش دهند. علائم تجاری علامت‌هایی هستند که کالاها و خدمات یک شرکت را از شرکت‌های دیگر متمایز می‌کنند. علایم تجاری فردی، جمعی، تاییدی و گواهینامه برندینگ هستند.
مشاور سازمان ملل افزود: این نشان ۱۰ سال مورد حمایت قانونی قرار می‌گیرد و قابلیت تمدید علامت تجاری در ایران را دارد که هر ۱۰ سال یک بار می‌توانند بهره‌برداری کرده یا به شرکت‌های دیگر اعطا کنند. علامت تجاری شهرت شرکت است.
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس ادامه داد: طرح صنعتی مانند علامت تجاری اشکال و وجه ظاهری کالاها است که برای بسته‌بندی و شکل ظاهر کالا به کار می‌رود و ذیل استراتژی برند شرکت‌ها می‌گنجد. هر شرکتی برای استراتژی برند خود علامت تجاری، طرح صنعتی و نشان تجاری نیاز دارد.
وی اضافه کرد: طرح صنعتی شکل ظاهری کالا است. مدت حمایت از طرح صنعتی در ایران ۵ سال بوده و برای دو دوره متوالی یعنی ۱۵ سال قابلیت تمدید دارد. طرح صنعتی باید اصیل و جدید باشد و کپی نباشد. طرح صنعتی مانند اختراع بوده و نباید آن را افشا کرد. اگر این طرح قبل ثبت وارد بازار شود، دیگر نمی‌توان آن را ثبت کرد.
نشان جغرافیایی مقاصد سیاسی دارد
جوادی با اشاره به اینکه نشان‌های جغرافیایی یکی از انواع بسیار جدید و متناسب با سیستم قانونی و محصولات ایرانی بوده و در دنیا متناسب با ساختار کشورهای در حال توسعه است، تصریح کرد: این بحث در تمام کشورها که توسعه‌دهنده سیستم نشان جغرافیایی بودند، جنبه و مقاصد سیاسی دارد که به جا است. نشان جغرافیایی در کنار دانش سنتی که چالش برانگیزترین مقوله‌های مالکیت فکری بوده، نشان نوآوری جوامع بومی یا محلی و علامت و نشانی مربوط به یک منطقه جغرافیایی خاص است.
مشاور سازمان ملل بیان کرد: ارتباط بین محصول و منطقه جغرافیایی نشان ویژگی آن محصول است. این بحث در ایران شکل گرفت. نشان جغرافیایی مربوط به یک منطقه جغرافیایی بوده و نوع تولید، شرایط آب و هوا و خاک ناشی از آن منطقه جغرافیایی است که منابع انسانی، مهارت‌ها و مواد خام نیز در آن محصول دخیل هستند. خاصیت این نشان‌ها این است که برخلاف علایم تجاری که ۱۰ سال مورد حمایت قانونی قرار می‌گیرند، این حقوق نشان جغرافیایی دایمی است.
نشان‌های جغرافیایی نقش مهمی در برندینگ دارند
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس خاطرنشان کرد: نشان‌های جغرافیایی ربط بسیار زیادی به دانش‌های سنتی دارند. این دانش قرن‌های متمادی از یک نسل به بعدی منتقل شده و قابل واگذاری به کشورهای دیگر است. نشان‌های جغرافیایی مربوط به کشاورزی و غیر کشاورزی بوده، ارزشمند هستند و به آن‌ها نیاز داریم زیرا نقش مهمی در برندینگ و متمایز کردن کالاها از رقبا در بازار داخلی و بین‌المللی دارند. نشان‌های جغرافیایی نقش مهمی در متمایز کردن کالاها و محصولات ایرانی در بازارهای داخلی و بین‌المللی نیز ایجاد می‌کنند و در ارتقای پتانسیل صادرات بسیار موثر هستند.
وی اضافه کرد: نشان جغرافیایی حق جمعی است، مجموعه‌ای از تولیدکنندگان داخلی صاحبان این حق بوده و متولی دولت است. در این زنجیره تولید تمام افرادی که دخیل هستند می‌توانند از این نشان استفاده کنند و شهرت یک محصول با نشان افزایش می‌یابد زیرا ناشی از یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و با این وضعیت می‌توان محصول را با قیمت بالایی به فروش رساند.
جوادی گفت: نشان‌های جغرافیایی کمک می‌کنند از نقض حقوق در بازارهای بین‌المللی جلوگیری شود، نقش این نشان‌ها در توسعه جوامع روستایی، ارتقای معیشت کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی، حمایت از فرهنگ و منابع داخلی کشور، شهرت کالا و افزایش گردشگری تاثیر دارد. نقش مهمی نیز در ارایه اطلاعات زیاد به مصرف‌کننده ایفا می‌کنند. کالاها با این نشان، پتانسیل فروش با قیمت بالا را به دست می‌آورند. نشان جغرافیایی خاصیت سرزمینی داشته و ربط زیادی به جوامع بومی و محلی کشورها دارد.
مشاور سازمان ملل افزود: در کشورهای توسعه‌یافته با حقوق متفاوت سیستم علامت تجاری بسیار توسعه پیدا کرده اما به این نتیجه رسیدند که برای محصولات داخلی خود باید از این سیستم استفاده کنند. برای ثبت این نشان محدودیت‌هایی وجود دارد و باید فقط در کشورهایی ثبت کرد که این نشان را داشته باشند. دولت ایران هنوز در هیچ موافقتنامهای مالکیت فکری به طور اعم و نشان جغرافیایی به طور اخص را نگنجانده است.
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس ادامه داد: اتحادیه اروپا و دولت سوییس حمایت از محصولات کشاورزی خود را در مذاکراتشان می‌گنجانند. سه سال پیش ایران و سوییس مذاکرات تجاری داشتند، بند مالکیت فکری را نیز قرار دادند، به معنای اینکه تمام حقوق فکری شرکت‌های سوییسی در بازار ایران مورد حمایت قرار خواهد گرفت، ایران نیز می‌تواند این بند را در معاهدات کاری و سیاسی خود قرار دهد.
وی اضافه کرد: دلیلی که پروژه‌های بین‌المللی از طریق این دولت‌ها در ایران آغاز شده، همین است. اتحادیه اروپا قصد دارد برای حمایت از محصولات خود در بازار ایران، به نشان جغرافیایی کمک کند تا هم پتانسیل محصولات ایرانی بالا رود و هم محصولاتشان با وجهه بهتری وارد بازار ایران شود.
جوادی با بیان اینکه در برخی کشورها نشان جغرافیایی به رسمیت شناخته نشده و باید به سیستم علامت تجاری قوانین رقابتی یا قوانین حمایت از مصرف‌کننده متوسل شد تا از کشوری که سیستم نشان جغرافیایی دارد؛ استفاده کرد، عنوان کرد: دولت فرانسه و ایتالیا نقش مهمی در این نشان داشتند و از اروپا شروع شده است. وضعیت معیشت کشاورزان و تولیدکنندگان و منطقه قبل و بعد از ثبت نشان جغرافیایی متفاوت است.
نشان جغرافیایی موجب افزایش پتانسیل صادرات آن محصول می‌شود
مشاور سازمان ملل گفت: سیستم نشان جغرافیایی یک وسیله متمایزکننده آن منطقه جغرافیایی و محصولاتش بوده و موجب افزایش پتانسیل صادرات آن محصولات می‌شود. این نشان نقش مهمی در افزایش اعتماد و وفاداری مصرف‌کنندگان دارد و باعث افزایش پتانسیل فروش آن‌ها خواهد شد. اگر محصولات ایرانی نشان جغرافیایی داشته باشند، فروش بیشتری خواهند داشت اما اکنون بسیاری از محصولات ایرانی به نام کشورهای دیگر در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسد که می‌توان به عسل، کشمش و مویز اشاره کرد.
عضو کمیسیون حقوقی اتاق بازرگانی ایران و سوییس بیان کرد: به این دلیل که نشان جغرافیایی نظام خاصی است، باید ذیل درخواست برای حمایت از محصولی که نشان آن را می‌خواهیم، سندی که ویژگی‌های محصول را داشته باشد، تهیه شود. یکی از خلاهای بسیار بزرگ در ایران این است که نشان‌های جغرافیایی زیادی را به ثبت رساندیم اما سند را ذیل این محصولات نداریم. در ایران نشان جغرافیایی فقط منحصر به ثبت است و اتفاق دیگری نمی‌افتد. ثبت آغاز راه است. در سیستم مالکیت فکری در ایران ثبت را انجام می‌دهیم و دنبال کارمان می‌رویم، در حالی که مدیریت نیز وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: در نشان‌های جغرافیایی پروسه‌ای وجود دارد اما آگاهی نسبت به این پروسه وجود ندارد. ابتدا باید آگاهی‌رسانی در خصوص این پروسه انجام دهیم. در این مورد دولت نقش مهمی ایفا می‌کند. دوم نحوه اجرا است که قانون را داریم اما اینکه چگونه می‌خواهد اجرا شود نیز مهم است. نشان‌های جغرافیایی بحث مدیریت کیفیت محصول است و نقش مهمی برای جلوگیری از هدرفت محصولات دارد. ما تولید انبوه داریم بدون اینکه تقاضایی در بازار وجود داشته باشد. نشان جغرافیایی کمک می‌کند تولید بر اساس تقاضای بازار باشد. حذف توزیع‌کنندگان نامربوط و غیر رسمی در ایران نیز یک مشکل است. یکی از شروط موفقیت نشان جغرافیایی همکاری دولت و بخش خصوصی است.
جوادی با اشاره به اینکه نشان جغرافیایی شامل تمام فعالان زنجیره تولید مربوط به محصول خاص است، تصریح کرد: وقتی نشان جغرافیایی را ثبت و حمایت قانونی می‌کنید تنها کسانی که نامشان ذیل نشان ثبت شده حق استفاده از آن نام را دارند. ارتباط مستقیم کیفیت و ویژگی‌های محصول منتسب به یک منطقه جغرافیایی خاص باید وجود داشته باشد. یکی از موارد بسیار مهم بحث کنترل بوده اینکه کیفیت محصول چگونه است. برای موثر بودن نشان جغرافیایی برای تولیدکنندگان باید به آن‌ها گفته شود که عملکردشان باید چگونه باشد.
مشاور سازمان ملل خاطرنشان کرد: نشان جغرافیایی نیاز به هماهنگی و همکاری بین دولت و بخش خصوصی و بین فعالان داخلی در سیستم زنجیره ارزش و تعهداتشان دارد و تا زمانی که تولیدکنندگان خود را نسبت به نشان جغرافیایی متعهد ندانند، این نشان موفق نخواهد بود. باید فعالیتی بین تولیدکنندگان و شرکت‌ها در منطقه خاص جغرافیایی وجود داشته باشد و برای قیمت‌گذاری، بازارهای هدف و سازوکارهای قانونی تصمیم بگیرند. قدم آخر نیز تبلیغ است.
