دسته گل دولت برای نوزادان ایرانی؛ شاید یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی بگیرید!

در این سال ها زیاد با این جمله مواجه شده ایم که نرخ رشد جمعیت ایران به سمت صفر در حال میل کردن است و در آینده ای نه چندان دور، جمعیت ایران به یک جمعیت سالخورده تبدیل خواهد شد و این یک تهدید جدی برای جامعه خواهد بود.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ از این روی، در مصاحبه های مسئولین بارها از سیاست های تشویق به فرزندآوری گفته شده، اما در عمل عکس این موضوعات در حال رخ دادن است. از بدو تولد نوزادان، خانواده ها درگیر هزینه های سنگین می باشند و همین میل به فرزندآوری را در خانواده ها به خصوص خانواده های جوان کمتر کرده است و این خانواده ها تنها به یک فرزند و در حالت خوشبینانه به دو فرزند اکتفا می کنند.

از سوی دیگر، علاوه بر افزایش شدید هزینه‌های فرزندآوری، درآمد‌های حداقلی مانند پرداخت یارانه نقدی به فرزندان تازه متولد شده نیز در این سال‌ها تکلیفی نامشخص داشته است. از سال ۱۳۹۷ به بعد، یارانه نوزدان تازه متولد شده با چالشی جدی مواجه شده و دولت در این زمینه تصمیمات جالبی گرفته است. از ابتدای سال جاری نیز پرداخت یارانه نقدی نوزادان متولد ۱۳۹۹ در هاله‌ای از ابهام قرار داشته و به تازگی و با تصمیم هیات وزیران، پرداخت یارانه به نوزادان مشروط اعلام شده است.

هیات وزیران در جلسه روز یکشنبه یازدهم خرداد ماه سال جاری با تصویب آیین نامه اجرایی منابع و مصارف هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرد که موالید جدید صرفاً با تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در صورت وجود منابع به تشخیص سازمان هدفمندی یارانه‌ها مشمول دریافت یارانه خواهند بود.

این تصمیم با واکنش های مختلفی همراه بود؛ از جمله اینکه دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام طی توئیتی نوشت: تولد هر نوزاد در خانواده‌های ایرانی، یعنی تولّد نور، برکت و شادی. دولت کنار مردم‌ باشد. ثروت دولت متعلق به همه مردم و همه نسل‌هاست؛ نوزادان ایرانی که متولد می‌شوند، آینده‌سازان کشورند. محروم کردن آنها از همین ‎یارانه محدود خلاف سیاست‌های کلی نظام‌ است.

این تصمیم با کدام سیاست های کلی نظام در مغایرت است؟

به تازگی مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی اجرای سیاست‌های کلی مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر خود را پیرامون آیین نامه اجرایی بند (الف) تبصره (۱۴) قانون بودجه سال ۹۹ کل کشور درباره اعطای یارانه به موالید جدید مشروط به وجود منابع منتشر کرده است.

در متن اظهارنظر این مرکز آمده است: مصوبه دولت محترم با بندهای مختلفی از سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب، مغایرت دارد.

در بند یک سیاست‌های کلی جمعیت، بر «ارتقای پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی» تاکید شده است. در بند دوم سیاست‌های کلی جمعیت بر «رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند، کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان و توانمندسازی آنان در تأمین هزینه‌های زندگی و تربیت نسل صالح و کارآمد» تصریح شده است. در بند ۴۵ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه نیز دستگاه‌ها ملزم به «فرهنگ‌سازی و ایجاد زمینه‌ها و ترتیبات لازم برای تحقق سیاست‌های کلی جمعیت» شده‌اند.

ماده ۱۰۲ قانون برنامه ششم توسعه به استناد سیاست‌های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب، دولت را موظف کرده است که به منظور «تقویت و تحکیم جامعه‌ای خانواده‌محور و تقویت و تحکیم و تعالی خانواده و کارکرد‌های اصلی آن با رعایت شاخص‌های الگو و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی با ایجاد سازوکار‌ها و تأمین اعتبارات لازم در قالب بودجه سنواتی»، جهت افزایش «نرخ باروری (TFR) به حداقل ۲.۵ فرزند به‌ازای هر زن در سن باروری در طول اجرای قانون برنامه» زمینه‌سازی نموده (بند ت) و از طریق تمهید و سازوکار‌های قانونی و اعطای تسهیلات و امکانات، از فرزندآوری حمایت و پشتیبانی نماید (بند ث).

چرا پرداخت یارانه نقدی موالید جدید مشروط شد؟

همان گونه که ملاحظه گردید، در متن آیین نامه اجرایی منابع و مصارف هدفمندی یارانه ها در این باره اعلام شده است: موالید جدید صرفاً با تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و در صورت وجود منابع به تشخیص سازمان هدفمندی یارانه‌ها مشمول دریافت یارانه خواهند بود.

بنابراین به نظر می رسد، تنها دلیل دولت برای مشروط کردن پرداخت یارانه نقدی به موالید جدید نبود منابع کافی است.

هر چند درآمدهای دولت در سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا با چالش های جدی مواجه شده، پرسش از دولت محترم این است که یارانه نقدی پرداختی در یک سال برای متولدین جدید حداکثر چقدر است که پرداخت آن منوط به وجود منابع شده است؟

کل یارانه نقدی پرداختی در یک سال به هر نفر ۵۴۶ هزار تومان می‌باشد. در سال گذشته و بر اساس اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور، در مجموع یک میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۳۵ نوزاد متولد شده است. اگر فرض بگیریم که کل متولدین سال جاری برابر با سال گذشته باشد و همه این نوزادان به فرض مثال در همان ماه ابتدایی سال (فروردین ماه) متولد شده باشند (که قطعا این گونه نیست و این نوزادان در ماه های مختلف متولد می شوند اما برای راحت تر شدن محاسبه این فرض گذاشته شد) و در ۱۲ ماه یارانه دریافت کنند در مجموع، در یک سال میزان یارانه نقدی پرداختی به این نوزادان از ۶۵۳ میلیارد تومان تجاوز نخواهد کرد و به عبارت بهتر حداکثر یارانه نقدی پرداختی به نوزادان در یک سال ۶۵۳ میلیارد تومان خواهد بود!

نکته اینجاست که در سال تعدادی از یارانه بگیران نیز فوت می شوند و یارانه نقدی آن ها هم قطع می گردد. بنابراین می توان یارانه نقدی موالید جدید را جایگزین این یارانه بگیران فوت شده کرد.

پرسش دوم از دولت این است که اگر یارانه موالید جدید به دلیل تمکن مالی خانوارهای آن ها قطع می شود، چرا به صورت کلی یارانه خانوارهای این نوزادان قطع نمی شود؟

اگر پاسخ دولت این است که اطلاعات کافی در این زمینه جهت شناسایی خانوارهای ثروتمند وجود ندارد، باید گفت که پس چگونه و با چه شیوه ای دولت در آبان ماه سال گذشته و با اجرایی شدن پرداخت یارانه معیشتی، عده ای از افراد (حدود 20 میلیون نفر) را از دریافت این یارانه (معیشتی) کنار گذاشت؟ مگر در آن زمان اعلام نشد که حساب های بانکی افراد برای کنار گذاشتن آن ها از صف یارانه بگیران معیشتی بررسی شده است؟  

شایان ذکر است در چهارم آذرماه سال گذشته احمد میدری معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در برنامه زنده تلویزیونی گفت: متقاضیان بسته حمایتی معیشتی، چه برای ۶۰ میلیون نفری که اخیراً دریافته کرده‌اند و چه سایرین که متقاضی دریافت بسته معیشتی هستند، تمام حساب‌های بانکی و تراکنش‌های مالی آن‌ها بررسی می‌شود.

چرا یارانه خانوارهای ثروتمند به جای یارانه موالید جدید حذف نمی شود؟

هر چند که هیات دولت در بخشی از همین مصوبه اخیر خود آورده است: هم‌چنین، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است با استفاده از کلیه بانک‌های اطلاعاتی نسبت به شناسایی سه دهک بالای درآمدی از فهرست یارانه‌بگیران، با ارائه دلیل و مدرک به افراد، اقدام کند. سازمان هدفمندسازی یارانه‏ ها نیز پس از اعلام وزارت تعاون می بایست نسبت به حذف یارانه خانوارهای اعلامی (در اولین نوبت) اقدام نماید.

اما این تصمیم سال‌هاست (از سال ۱۳۹۴ به بعد طبق قانون باید یارانه افراد ثروتمند حذف می‌شد) که به بهانه نبود اطلاعات کافی از خانوار‌های ثروتمند اجرایی نمی‌شود.

در سال جاری، اما دولت بهانه‌ای برای حذف یارانه این خانوار‌ها ندارد، چون همان گونه که عنوان شد دولت در سال گذشته و با توجه به مستنداتی که داشت یارانه معیشتی ۲۰ میلیون نفر را حذف کرد. هم اکنون هم می‌تواند به جای آن که یارانه حدود یک میلیون نفر موالید جدید احتمالی در سال جاری را حذف کند یارانه ۲۰ میلیون نفر را با کمترین خطا و لغزشی حذف کند.

اگر دولت اقدام به حذف یارانه سه دهک بالای جامعه که حدود ۲۰ میلیون نفرند کند، از این طریق ۱۰.۹ هزار میلیارد تومان سالانه در منابع صرفه جویی خواهد شد که حدود هفده برابر صرفه جویی منابع حاصل از حذف یارانه نقدی موالید جدید در یک سال (۶۵۳ میلیارد تومان) است.