آقای روحانی؛ ابربدهکار ۱۱۵ هزار میلیارد تومانی به بانک مرکزی کیست؟

دولت‌ها هر بار در خرج خود دچار مشکل می‌شوند، شاید ساده‌ترین راه تامین هزینه ها، بانک مرکزی باشد؛ بانکی که با فشار دولت‌ها مجبور است در زیر سایه عدم استقلال خود به این درخواست دولت‌ها تن دهد و در نهایت با چاپ پول، تورم را به زندگی مردم حواله دهد.

به گزارش تابناک اقتصادی، دولت تدبیر و امید، اما با دیدگاه متفاوتی سال ۱۳۹۲ بر سر کار آمد و رئیس جمهور روحانی بار‌ها خط قرمز دولت خود را استقراض از بانک مرکزی اعلام کرد. وی ۱۶ بار در این سال‌ها به نوعی اظهار داشت که دولتش از بانک مرکزی استقراضی نخواهد داشت.

۱۶ باری که رئیس جمهور بر عدم استقراض از بانک مرکزی تاکید داشتند؛

۲۰ شهریور ۱۳۹۷، علیرغم روال گذشته، این دولت هرگز برای اداره کشور در پی استقراض از بانک مرکزی نشد.

۲۳ مهر ۱۳۹۷، ما در هیچ شرایطی و به رغم تحمل سختی‌ها، خلق پول و یا استقراض از بانک مرکزی نکردیم.

۵ آبان ۱۳۹۷، معمولاً در سال‌ها و دولت‌های قبل رشد نقدینگی به خاطر استقراض دولت از بانک مرکزی بوده و امروز رشد نقدینگی در سایه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی است؛ بنابراین دولت انضباط مالی خود را به خوبی مراقبت و حفظ کرده است.

۱۴ آبان ۱۳۹۷، چه کسی این نقدینگی را درست می‌کند؟ ممکن بود در زمانی دولت نقدینگی ایجاد و استقراض کرده و پایه پولی را بالا ببرد، اما الآن که این گونه نیست و ما که پایه پولی را بالا نمی‌بریم.

۱۹ آذر ۱۳۹۷، این دولت تحت هیچ شرایطی برای حل مشکلات از پایه پولی برداشت نکرد.

۷ اسفند ۱۳۹۷، پیش از این دولت، بخش زیادی از پایه پولی بر مبنای استقراض و بدهی‌های دولت به بانک مرکزی بود، اما الآن اگر پایه پولی افزایش یابد، به خاطر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بوده که بانک‌ها تلاش کنند از این پایه پولی استفاده نکرده و به اقتصاد فشار نیاورند.

۱ خرداد ۱۳۹۸، اولین کار مهم دولت در این زمینه این بوده که در شش سال گذشته، دست در جیب بانک مرکزی نبرده‌ایم و دولت پایه پولی را بالا نبرد.

۲۱ بهمن ۱۳۹۸، کشور را در سال گذشته و امسال به‌ رغم تحریم به خوبی اداره کردیم و برای اداره کشور نه نیاز به وام خارجی داشتیم، نه به استقراض از بانک مرکزی خودمان.

۷ خرداد ۱۳۹۹، بدون استقراض از بانک مرکزی بودجه امسال را به خوبی اجرا خواهیم کرد.

۱۶ خرداد ۱۳۹۹، تداوم انضباط مالی دولت و تأمین کسری مورد نیاز بودجه کشور از محل نقدینگی بازار به جای استقراض از بانک مرکزی ضروری است.

۸ تیر ۱۳۹۹، تا امروز یک ریال از بانک مرکزی استقراض نکرده‌ایم. نه در سال ۹۷، نه در سال ۹۸ و نه در سال ۹۹ که ان‌شاءالله تا پایان سال استقراض نخواهیم داشت و کشور را اداره می‌کنیم.

۱۴ مرداد ۱۳۹۹، دولت تدبیر و امید استقراض از بانک مرکزی را از دستور کار دولت خارج کرده است، دولت از سیاست انتشار اوراق برای تأمین اعتبارات عمرانی استفاده کرده است.

۲۹ مرداد ۱۳۹۹، دولت قبلی آمد ۵۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی برای مسکن پول پرفشار استقراض کرد. ما هم این قدرت را داریم، ولی دستمان را به سوی بانک مرکزی هیچ وقت دراز نکردیم. در این هفت سال، دست به سوی استقراض بانک مرکزی دراز نکردیم، دنبال پول پرفشار نرفتیم.

۱۲ شهریور ۱۳۹۹، صحبت‌هایی که در بعضی از رسانه‌ها می‌شود که کشور ما از لحاظ رشد نقدینگی در شرایط بدی است و شرایط انفجار است، می‌خواهم این آمار را به مردم عزیزمان عرض کنم که این آمار بانک مرکزی است. نسبت رشد پایه پولی ما در ۵ ماهه اول امسال نسبت به آخر پارسال پایان ۹۸ حساب کنیم؛ در این ۵ ماه رشد پایه پولی ما معادل ۲.۹ دهم بوده است، یعنی آن نقدینگی که همه از آن وحشت دارند و خطرناک است نقدینگی بر مبنای رشد پایه پولی است و بحمدالله رشد پایه پولی ما در این ۵ ماهه کمتر از ۳ درصد بوده و نشان می‌دهد، مسیر حرکت اقتصادی ما یک مسیر صحیح و درستی است که طی می‌کنیم.

۱۰ دی ۱۳۹۹، اوراق را به جایگاه واقعی آن رساندیم و اعتماد مردم برای خرید اوراق دولتی جلب شده است، اوراق دولتی را جایگزین پول نقد کردیم و ریالی از بانک مرکزی استقراض نکردیم، اما نسبت به این مسائل کمتر صحبت می‌شود. ما اصلاً استقراضی از بانک مرکزی نمی‌کنیم و نکردیم.

 

 

در جدیدترین اظهار نظر نیز روز گذشته ۳ مرداد ۱۴۰۰، حسن روحانی رئیس جمهوری در این باره تاکید کردند: در هیچ شرایطی حتی در دوره جنگ اقتصادی نیز حاضر به استقراض از بانک مرکزی نشدیم. استفاده از پایه پولی از طرف دولت هیچ‌گاه بر مبنای بدهی و استقراض دولت نبوده است، اما در عین حال سال ۹۸ نسبت به ۹۷ و سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ بدهی دولت به بانک مرکزی کاهش یافته است.

به تازگی بانک مرکزی گزارش نماگر‌های اقتصادی در سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۹ را منتشر کرد. گزارشی که واقعیت‌ها را نمایان می‌کند.

در بخش متغیر‌های پولی و اعتباری، بدهی دولت به بانک مرکزی معادل ۱۱۵ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان است که این رقم در مقایسه با سال ۹۸ رشد کم‌سابقه ۵۰.۸ درصدی را نشان می‌دهد.

به عبارت بهتر دولت در سال گذشته ۳۸ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده است و این رقم با احتساب ضریب فزاینده ۷.۵ در سال گذشته، بیش از ۲۹۰ هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی از این محل افزوده است.

هنگامی که دولت تدبیر و امید، سکان هدایت قوه مجریه را بر عهده گرفت، میزان بدهی دولت به بانک مرکزی ۱۳ هزار میلیارد تومان بود و در سال ۹۹ این رقم بالغ بر ۱۱۵ هزار میلیارد تومان است! بدان معنا که بدهی دولت به بانک مرکزی در عمر دولت تدبیر و امید بیش از ده برابر شده است!

هر چند عبدالناصر همتی، رئیس سابق کل بانک مرکزی در واپسین روز‌های سکانداری بانک مرکزی، از استقراض دولت از بانک مرکزی پرده برداشت، این مساله بار‌ها توسط سایر اعضای تیم اقتصادی دولت از جمله محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد تکذیب شد.

همتی طی صحبت‌هایی در هشتم فروردین ماه سال جاری در برنامه تلویزیونی نگار درباره علل رشد تورم گفت: بگذارید با مردم شفاف باشیم؛ برای مثال در سال ۹۸ و ۹۹ بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمد‌های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است که نتیجه‌اش تورم خواهد بود، اما در بانک مرکزی با توجه به کسری‌های بودجه کاری غیر از این نمی‌توانستیم انجام دهیم.

بعد از این صحبت‌ها محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه بر خلاف گفته‌های همتی اظهار داشت: بانک‌ مرکزی به دولت بدهکار است. وی در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر موضوع بدهکار نبودن دولت به موضوع بدهی این بانک به وزارت اقتصاد پرداخت و گفت: بخشی از کسری بودجه به دلیل سریع نبودن تبدیل منابع ارزی به ریالی است. بانک‌ مرکزی در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل، هم اکنون این بانک بزرگ‌ترین بدهکار دولت است. نوبخت تاکید کرد: بنا بر گزارش وزیر نفت پول حاصل از صادرات نفت به حساب بانک‌ مرکزی واریز شده، اما این بانک در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل در حال حاضر بانک‌ مرکزی بزرگ‌ترین بدهکار دولت است. در شرایطی که دولت اندوخته مالی در بانک‌مرکزی دارد چه نیاز به چاپ پول است؟

 

دوباره همتی طی یادداشتی در صفحه شخصی اینستاگرام خود به این صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه واکنش نشان داد و نوشت: اخیرا به نقل از رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه، مطلبی در رسانه‌ها منتشر شده است، مبنی بر اینکه بانک‌مرکزی بزرگ‌ترین بدهکار دولت است.

اولین نکته: پرواضح است که بانک‌مرکزی هیچ‌گاه به دولت بدهکار نبوده و نخواهد شد. کافی است نگاهی به ترازنامه بانک‌مرکزی شود تا بدهکار مشخص گردد.

دومین نکته: سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ عامل مسلط در رشد پایه پولی، تبدیل منابع ارزی مسدود و غیرقابل دسترس به ریال بوده است، در حالی که در سال‌های قبل از آن، عامل مسلط، بدهی بانک‌ها بود که با تلاش بانک مرکزی در شرایط بسیار سخت مهار شد.

سومین نکته: اگر روزی برسد که بانک‌مرکزی بدهکار دولت باشد، به معنای آغاز حکمرانی درست در اقتصاد و مهار و کنترل تورم خواهد بود و معنایش آن است که دولت می‌تواند نزد بانک‌مرکزی سپرده‌گذاری کند.

چهارمین نکته: مقاومت بانک‌مرکزی در برابر تبدیل منابع ارزی مسدودی به ریال، برای مقابله با رشد بیشتر در پایه پولی و نقدینگی و لذا، جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم است.

همچنین فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد نیز همسو با رئیس سازمان برنامه و بودجه، طی مصاحبه‌ای در اردیبهشت ماه سال جاری اعلام کرد: سال ۹۹ از نظر تامین مالی بحرانی‌ترین و موفق‌ترین سال بوده و از بودجه ۵۷۱ هزار میلیارد تومانی فقط ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان را از  طریق فروش نفت تامین کردیم. بدون یک ریال استقراض از بانک مرکزی توانستیم بودجه سال ۹۹ را تامین کنیم. به جای اینکه از بانک مرکزی قرض بگیریم اوراق فروختیم و از مردم برای تامین مالی استقراض کردیم. وی در ادامه مدعی شد: هر چند هیچ استقراضی از بانک مرکزی انجام نشده، بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافته که آن هم در چارچوب چرخه چهار جانبه و تهاتر بدهی دولت به شرکت‌ها بوده است.

در هر صورت استقراض دولت از بانک مرکزی در نهایت به رشد نقدینگی منجر می‌شود. رشد نقدینگی که در نبود امکانات برای پاسخگویی به تقاضا در نهایت به تورمی سرسام آور منجر می‌شود، مطابق آنچه امروزه شاهد آن هستیم. کامران ندری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگویی که در گذشته با خبرنگار تابناک اقتصادی انجام داد، در این باره گفت: اگر بخواهیم با انصاف به موضوع نگاه کنیم، بخشی از این کسری بودجه دولت از محل همین ریال‌های چاپ شده و خلق پول تامین شد و این امر مسلمی است و در به وجود آمدن نرخ تورم نقطه به نقطه ۵۰ درصدی در سال ۹۹ خیلی موثر بوده است.