چگونه می‌توان جلوی فرار مالیاتی ده‌ها هزار میلیارد تومانی را گرفت؟

به گزارش تابناک اقتصادی؛ به باور کارشناسان، تاکنون اقدامات زیادی درباره لزوم تعدیل نظام مالیاتی کشور در تئوری صورت گرفته و پایان نامه ها و کارهای تحقیقاتی بیشماری در این خصوص انجام شده، اما در عمل کار سودمندی انجام نگرفته است.

کارشناسان و فعالان اقتصادی امیدوارند سامانه‌ی مودیان و اتصال پایانه‌های فروشگاهی به آن بتواند گرهی از مشکلات فعلی کشور در حوزه‌ی مالیات باز کند. یکی از چالش‌ها فرار مالیاتی است، به گونه‌ای که داود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی آذرماه سال گذشته در پاسخ به میزان فرار‌های مالیاتی در کشور توضیح داد: به میزان ۵۰ درصد مالیاتی که اکنون وصول می‌کنیم، فرار مالیاتی داریم. امسال به میزان ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیاتی است که در قانون برای ما تکلیف شده است، ۵۰ درصد این مقدار یعنی ۱۳۵ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی داریم.

در این خصوص با ناصر باغستانی، کارشناس پول و بانک به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

باغستانی با اشاره به اینکه در بحث مالیات گیری موضوعات کلی مطرح است که همه در مورد آن‌ها اجماع دارند، تصریح کرد: اولین موضوع این است که بیش از درصد‌های مالیات باید پایه‌های مالیاتی افزایش پیدا کند. برای انجام این کار حاکمیت باید دارای اطلاعات بیشتری در مورد حساب‌ها و معاملات باشد، به طوری که بتواند برای گرفتن مالیات بر عواید سرمایه، مالیات بر درآمد و مالیات بر ثروت اقدام کند.

وی ادامه داد: یکی از ملزومات اصلی مالیات گیری در کشور، موضوع جامعیت اطلاعات است. بخشی از این موضوع از طریق ارتباط دستگاه‌های کارت خوان با سامانه‌ی مالیاتی کشور محقق می‌شود. اتصال حساب‌های بانکی و معاملات به سامانه‌ی مالیاتی کشور نیز می‌تواند به شفافیت مالی و اقتصادی کشور کمک کند.

این کارشناس اقتصادی در ادامه گفت: وصل شدن پایانه‌های فروشگاهی به سامانه‌ی مالیاتی کشور، با شفافیتی که به وجود می‌آورد، می‌تواند به حل و فصل بسیاری از مشکلات در حوزه‌ی مالیات گیری کمک کند. از طرف دیگر، ارتباط پایانه‌های فروشگاهی با سامانه‌ی مودیان مالیاتی می‌تواند در حوزه‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار گیرد. یکی دیگر از مزایای این طرح اخذ مالیات بر ارزش افزوده است.

این کارشناس پول و بانک خاطرنشان کرد: مالیات بر ارزش افزوده، مرحله به مرحله گرفته می‌شود. مرحله‌ی آخری که کالا به دست مصرف کننده می‌رسد، همین بخش پایانه‌های فروشگاهی است. این پایانه‌ها اگر در صنایع واسط در نظر گرفته شوند، می‌توانیم به رصد جریان اجناس در کشور بپردازیم. این اقدام بسیار مفیدی است؛ مثلا در ارز ۴۲۰۰ تومانی، یکی از مباحث این بود که خوراک دام با قیمت مناسب وارد کشور می‌شد و مشخص نبود کجا می‌رفت. این خوراک دام در بازار عرضه نمی‌شد، اما شواهدی در مورد موجود بودن آن‌ها در بازار آزاد وجود داشت. این‌ها نشان می‌داد که کالا‌ها از گمرک، قاچاقی خارج و به جا‌های دیگری به جز بازار مورد نظر منتقل می‌شدند. اگر پایانه‌های فروشگاهی فعال باشد، تمامی معاملات و اطلاعاتشان ثبت و علت انجام آن‌ها هم مشخص می‌شود. به این ترتیب، بستر برای سوءاستفاده از بین می‌رود.

وی ادامه داد: الان افراد به راه‌های مختلف از جمله کارت به کارت کردن مبالغ تلاش می‌کنند قانون را دور بزنند. اما اگر پایانه‌های فروشگاهی به سامانه‌ی مودیان مالیاتی کشور وصل شود، جریان اجناس به جای جریان مالی در نظر گرفته می‌شود. با استفاده از تضارب اطلاعات جریان مالی و جریان اجناس فروشندگان می‌توان جلوی فرار مالیاتی را گرفت.

به گفته‌ی این کارشناس پول و بانک، استفاده از سامانه‌ی مودیان می‌تواند به افزایش عدالت در مالیات گیری منجر شود. مالیات علی الراس این طور است که افراد باید پیش فرض مالیات بدهند، نه اینکه به صورت پیش فرض مالیاتی بر گردن افراد نباشد. این باعث می‌شود افرادی که اطلاعات کمی دارند یا نمی‌توانند از راه‌های در روی مالیاتی استفاده کنند، مجبور به پرداخت مالیات شوند؛ اما شرکت‌های بزرگی که از حضور مشاوران بزرگ و خبره سود می‌برند، از مالیات دهی طفره بروند.

وی با اشاره به لزوم فاصله گرفتن کشور از درآمد‌های نفتی، تصریح کرد: واقعیت این است که کشور باید بر اساس درآمد‌های مالیاتی اداره شود. موضوع مالیات در بحث عدالت اجتماعی امر مهمی است. نبود یک سیستم صحیح مالیات گیری در کشور به افزایش کسری بودجه‌ی دولت، افزایش چاپ پول و ایجاد تورم در کشور منجر می‌شود. از سوی دیگر، اصلاح نظام مالیاتی کشور و دریافت مالیات تنظیمی باعث می‌شود از اقدامات سوداگرانه و مخرب در اقتصاد جلوگیری کنیم.

به گفته این کارشناس اقتصادی، با راه‌اندازی سامانه مودیان، عدالت اجتماعی در پرداخت مالیات فراهم خواهد شد و درآمد‌های مالیاتی نیز افزایش خواهد یافت که به کنترل کسری بودجه دولت و تورم نیز کمک خواهد کرد. به طور مثال، می‌توانیم در حوزه‌ی مسکن با گرفتن مالیات طوری امور را پیش ببریم که مسکن از یک کالای سرمایه‌ای به یک کالای مصرفی تبدیل شود. این موضوع در حوزه اخذ مالیات‌های تنظیمی نیز به کنترل تورم منجر می‌شود.