بین الملل تابناک: ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه شامگاه یکشنبه برای سفری دو روزه وارد باکو شد و مورد استقبال الهام علی‌اف و همسرش قرار گرفت. این اولین سفر رسمی آقای پوتین به جمهوری آذربایجان بعد از سپتامبر ۲۰۱۸ بود.
در حالیکه روسیه در این روزها با نفوذ نیروهای اوکراینی در داخل خاک خود مواجه است، ولادیمیر پوتین پس از نزدیک به ۶ سال به باکو سفر کرد تا نقش سنتی مسکو در منظقه قفقاز را احیا کند.
پوتین، در جریان گفتگو با همتای آذربایجانی خود اظهار داشت که روسیه «خوشحال خواهد شد» تا امضای یک معاهده صلح بین دشمنان دیرینه و همسایه یعنی ارمنستان و جمهوری آذربایجان را تسهیل کند.
علاوه بر دیدارهای رسمی، رئیس جمهوری پوتین در چندین رویداد نمادین شرکت کرد. وی بر مزار حیدر علی اف، رهبر ملی جمهوری آذربایجان حاضر شد.
در خصوص این موضوع خبرنگار تابناک گفت‌وگویی با پروفسور نادر انتصار، رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» از جمله آثار شناخته شده انتصار است که ابعاد سیاسی و اجتماعی ادغام کردها در جریان اصلی زندگی سیاسی-اجتماعی در ایران، عراق و ترکیه را تحلیل می کند.
* پوتین رئیس جمهور روسیه اخیرا به جمهوری آذربایجان سفر کرد. این سفر در حالی اتفاق افتاد که جنگ با اوکراین به خاک روسیه کشیده شده است. دلایل این سفر در این مقطع زمانی چه بود؟
من معتقدم سفر پوتین به جمهوری آذربایجان بیشتر به کاهش نفوذ روسیه در گرداب استراتژیک قفقاز جنوبی مربوط می شود تا تحولات در جبهه جنگ اوکراین. ارمنستان ماه گذشته اعلام کرد که قصد دارد از «سازمان امنیت جمعی» تحت تسلط روسیه خارج شود و بدین ترتیب نشان دهنده برنامه بلندمدت ارمنستان برای دور شدن از مدار روسیه است. حدود سه هفته پیش، مرزبانان روسی از فرودگاه بین المللی ایروان که از سال 1991 در آن مستقر بودند، یعنی سالی که ارمنستان استقلال خود را به دست آورد، خارج شدند. با از دست دادن نفوذ در ارمنستان، پوتین می خواهد اطمینان حاصل کند که نفوذ روسیه در جمهوری آذربایجان به طور کامل از بین نرود.
* پوتین در این سفر تمایل خود را برای کمک به توافقنامه صلح بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان ابراز کرده است. آیا روسیه همچنان می خواهد نقش اصلی را در روند مذاکرات ایفا کند؟
روسیه همچنان مایل است نقش مهمی در تامین توافق صلح احتمالی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان ایفا کند. با این حال، با کاهش نفوذ مسکو در ارمنستان، برای روسیه دشوار خواهد بود که به عنوان بازیگر اصلی در این توافق احتمالی ایفای نقش کند. البته نزدیکی جغرافیایی روسیه به قفقاز جنوبی و جایگاه تاریخی آن به عنوان یک داور مهم مناقشات سیاسی در این منطقه ممکن است به مسکو اهرم هایی بدهد، اما روسیه دیگر نمی تواند نقش مسلطی را که در گذشته اخیر در قفقاز جنوبی ایفا کرده است، ایفا کند.
* این سفر چه پیامی برای ارمنستان دارد؟ پس از مناقشه قره باغ، ارمنستان رویکردی ضد روسی در پیش گرفته و به آمریکا و فرانسه نزدیک شده است.
روسیه ممکن است بخواهد دوباره نقش قبلی خود را در قفقاز جنوبی ایفا کند. با این حال، همانطور که اشاره کردید، نقش مردد یا طرفدار آذربایجان در مناقشه قره باغ کوهستانی نقطه عطفی در روابط ارمنستان و روسیه بود و تمایل ارمنستان برای نگاه کردن به چشم انداز استراتژیک در راستای همسویی با ایالات متحده، فرانسه و سایر کشورهای ناتو را تقویت کرده است.
* گفته شده یکی از اهداف این سفر ممکن است مربوط به ایران باشد. تنش میان ایران و اسرائیل، همکاری باکو و تل آویو و احتمال حمله ایران به مواضع اسرائیل در خاک جمهوری آذربایجان از موارد ادعایی مطرح شده در منابع خبری است. ارزیابی شما چیست؟
این استدلال ممکن است مقداری از حقیقت را در خود داشته باشد، اما من فکر می کنم تا حد زیادی حدس و گمان است و پایه محکمی ندارد. در حال حاضر نمی دانیم ایران در پاسخ به ترور اسماعیل هنیه توسط اسرائیل در تهران چه اقدامی خواهد داشت یا اینکه ایران با انجام اقدامات نظامی در داخل جمهوری آذربایجان علیه مواضع اسرائیل در آنجا روابط خود با باکو را به خطر می اندازد. هر اقدامی که ایران انجام دهد هزینه هایی را در پی خواهد داشت. من مطمئن هستم که مقامات ایرانی تجزیه و تحلیل هزینه و فایده را انجام خواهند داد.
* ارزیابی شما از نظم جدید در قفقاز جنوبی چیست و آیا همکاری نزدیکتر مسکو و باکو برای ایران خطرناک است؟
نظم جدید در قفقاز جنوبی نظمی سیال است و در حال حاضر در حال شکل گیری و تغییر شکل است. با این حال، همانطور که قبلاً گفتم، نقش روسیه در نظم نوظهور قفقاز جنوبی در حال کاهش است و همچنان کاهش خواهد یافت زیرا کشورهایی مانند ایالات متحده، فرانسه و ترکیه در حال اتخاذ استراتژی قوی تری در منطقه هستند. با جهت گیری غربی باکو و روابط نزدیک آن با ترکیه، محدودیت هایی برای همکاری مسکو و باکو وجود دارد. آنچه بیشتر برای منافع ژئواستراتژیک ایران در قفقاز جنوبی خطرناک است، حضور خزنده غرب (و ترکیه) در منطقه است.
