روز گذشته، سه آمریکایی جایزه نوبل اقتصاد را از آن خود کردند تا شمار نوبلهای رسیده به ایالات متحده به عدد خیرهکننده ۳۴۷ برسد. پس از این کشور، انگلیس با ۱۲۰ جایزه نوبل در جایگاه دوم قرار دارد.
به گزارش «تابناک»، بررسی ماکس فیشر در واشنگتن پست، نشان میدهد
که بسیاری از کشورها، توفیقی در به دست آوردن جوایز نوبل نداشتهاند. در نقشه زیر، کشورهایی
که به رنگ زرد کمرنگ هستند در 113 سال گذشته، تنها یک جایزه نوبل گرفتهاند.
تعداد کمی کشور که با رنگ نارنجی نشان داده شدهاند، ده تا پانزده جایزه نوبل کسب کردهاند
و کشورهای با رنگهای تیرهتر، بیشتر جوایز نوبل را از آن خود کردهاند.
از زمان برقراری رسم اعطای جوایز نوبل در سال ۱۹۰۱ تاکنون بیش از هزار جایزه اعطا شده که بیشتر آنها نوبلهای علمی و بقیه نوبل ادبیات و صلح هستند. ترکیب این جوایز از حیث کشورها و مناطق دریافت کننده آنها بررسی شده است.
۸۳ درصد جوایز به کشورهای غربی رسیده است که شامل اروپای غربی، ایالات متحده، کانادا، استرالیا و زلاند نو میشود. نقشه زیر به خوبی نشان میدهد که بیشتر جوایز به اروپای غربی و ایالات متحده تعلق گرفته است.
نگاهی به این اطلاعات، نشان میدهد که مردم خارج از اروپای غربی و آمریکای شمالی، سهم ناامیدکنندهای از جوایز نوبل را از آن خود کردهاند. تنها شانزده آفریقایی برنده نوبل شدهاند و همه قاره آسیا (با فرض خاورمیانه به عنوان منطقهای جدا) به رغم اینکه پرجمعیتترین منطقه جهان است، ۴۹ نوبل را به خود اختصاص داده است.
نمودار زیر، نمایی دقیقتر از مناطق و کشورهای برنده نوبل را نشان میدهد. مجموعه چند کشور انگلیسی زبان (ایالات متحده، کانادا، استرالیا و زلاند نو) با رنگهای آبی نشان داده شدهاند. رنگ سبز به کشورهای اروپای غربی اختصاص داده شده و قرمز نشاندهنده اروپای شرقی و روسیه است.
با توجه به اندازه رنگهای آبی و سبز، سهم کوچکی از جوایز
نوبل برای کشورهای غیرغربی میماند. البته باید توجه داشت که برتری شدید غربیها
تا حدی به تسلط اولیه آنها در ابتدای اعطای نوبل مربوط میشود و آنها در همان
آغاز، فاصلهای بزرگ با دیگر کشورها ایجاد کردهاند و پیش از پایان استعمار در
نیمه این دوره بیش از صد ساله، تقریبا همه جوایز نوبل به کشورهای غربی میرسیده
است.
اروپای شرقی نیز در دوره رقابتهای علمی جنگ سرد جهشی جدی
در کسب جوایز نوبل داشته است. نمودار زیر، جوایز نوبل به دست آمده توسط مناطق گوناگون دنیا به غیر از کشورهای غربی را در دهههای گذشته نشان میدهد.
این نمودار اطلاعاتی جالبی را در اختیار میگذارد. برای این که نمودار اطلاعات بهتری برای مقایسه فراهم کند، منطقه اروپای غربی و آمریکای شمالی در آن آورده نشده و با توجه به این که از دههای که از سال ۲۰۱۰ آغاز میشود، چهار سال گذشته، شمار جوایز برای این دهه دقیق نیست و تنها یک پیشبینی است.
این نمودار نشان میدهد که اروپای شرقی در هنگامه رقابتهای جنگ سرد در دهههای ۶۰، ۷۰ و ۸۰ خیز بلندی در حوزه کسب جوایز نوبل برداشته است. کاهش جوایز نوبل اعطایی به اروپای شرقی چنان شدید است که در دهه جاری آفریقا با آن برابری میکند (البته جوایر نوبل آفریقا غیرعلمی و از نوع نوبل صلح است).
مسأله مهم دیگر در این نمودار، تأخیر قارهها در شروع و رشد در روند کسب جوایز نوبل است. آسیا از دهه ۱۹۸۰ به این سو با نرخ بالایی در حال پیشرفت است. بیشتر این جوایز نوبل به ژاپن رسیده و اکنون جوایز به نحو رو به رشدی به چین و هند تعلق میگیرد.
چند آمار جالب در مورد جوایز نوبل
- اتباع ۷۲ کشور موفق به کسب جوایز نوبل شدهاند. این در حالی است که بیش از نیمی از جوایز نوبل به سه کشور ایالات متحده، بریتانیا و آلمان رسیده است.
- بیش از یک سوم جوایز نوبل به آمریکاییها تعلق گرفته است. آنها با ۴ درصد جمعیت جهان، ۳۴ درصد جوایز را از آن خود کردهاند.
- آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و خاورمیانه روی هم رفته ۱۰۴ جایزه نوبل به دست آوردهاند. به عبارت دیگر، سهم ۸۱ درصد جمعیت جهان، ۱۰ درصد جوایر نوبل بوده است.
- ۸۲ درصد جوایز به کشورهای غربی (اروپای غربی، آمریکای شمالی، استرالیا و زلاندنو) رسیده است. با احتساب اروپای شرقی این عدد به 90 درصد میرسد.
- ۵۴ درصد جوایز سهم اروپا بوده که از این میان ۴۵ درصد به اروپای غربی اختصاص دارد.
- بیش از نیمی از جوایز نوبل به کشورهای انگلیسی زبانی چون آمریکا، بریتانیا، کانادا، استرالیا و زلاندنو تعلق گرفته است.
- زبان آلمانی با ۱۵۲ جایزه اعطا شده به کشورهای آلمانی زبان در جایگاه دوم است.
- کمترین سرانه جوایز نوبل به آفریقا مربوط میشود. به ازای هر ۶۲ میلیون نفر از جمعیت امروز این قاره، آفریقا یک جایزه نوبل کسب کرده است. این در حالی است که به ازای هر ۹۰۰هزار نفر از جمعیت امروز ایالات متحده، یک جایزه نوبل به این کشور رسیده است.
- بیست جایزه نوبل به خاورمیانه تعلق گرفته است. (دوازده نفر از رژیم اسرائیل، چهار مصری و از هر کدام از کشورهای ایران، ترکیه، فلسطین و یمن یک نفر). از این تعداد هشت جایزه نوبل صلح بوده است. اورهان پاموک از ترکیه و نجیب محفوظ مصری نوبل ادبیات گرفتهاند و احمد زویل از مصر در سال ۱۹۹۹ نوبل شیمی دریافت کرده است.
ـ ده کشور با بیشترین جوایز به قرار زیر هستند:
ایالات متحده ـ ۳۴۷ جایزه نوبل
بریتانیا: ۱۲۰ جایزه نوبل
آلمان: ۱۰۴ جایزه نوبل
فرانسه: ۶۵ جایزه نوبل
سوئد: ۳۰ جایزه نوبل
روسیه: ۲۷ جایزه نوبل
سوئیس: ۲۶ جایزه نوبل
کانادا: ۲۳ جایزه نوبل
اتریش: ۲۲ جایزه نوبل
ایتالیا: ۲۰ جایزه نوبل