فیلم: به تماشای یک مرگ تدریجی در «جاده» بنشینید

آیا تاکنون زوال معصومیت آدمی را در سایه مرگی آهسته دیده باشید؟ فدریکو فلینی کارگردان فقید و از برجسته‌ترین کارگردان‌های تاریخ سینما، در جاده‌ای بس طولانی با خودش همراه‌تان می‌سازد و چنین تصویری را با فیلم «جاده» پیش رویتان قرار می‌دهد؛ نخستین اثر تحسین برانگیزش که همچنان در میان بر‌ترین آثار تاریخ سینما، جایگاهی مستحکم دارد.

به گزارش «تابناک»، کمتر کسی پیدا می‌شود که سینمای ایتالیا را پیگیری کرده ‌و آثار شاخص «فدریکو فلینی» کارگردان پرآوازه و توانمند و البته مؤلف ایتالیا را ندیده باشد. «فلینی» متولد بیستم ژانویه ۱۹۲۰ در ری‌مینی ایتالیا، در خانواده‌ای فقیر متولد شد. پدرش یک فروشنده دوره‌گرد بود. او که ابتدا کاریکاتوریست شده بود، پس از ترک وطن به فلورانس و رم رفت و همکاری‌اش با سینما با نوشتن طنزهایی برای هنرپیشه‌ای به نام آلدو فابریزی Aldo Fabrizi آغاز شد.

در ۱۹۴۵ فابریزی فلینی را به روبرتو روسلینی کارگردان شاخص سینما معرفی کرد و روسیلینی او را در نوشتن فیلمنامه «رم شهر بی دفاع / Roma, Citta Aperta» و همچنین در مقام دستیار کارگردان به کار گرفت و بدین ترتیب فلینی با این فیلم وارد فضای سینمای نئورئالیسم شد و به مرور پیش افتاد. او در سال‌های ۱۹۵۶ با «جاده» اوج گرفت و نخستین اسکار فیلم غیرانگلیسی زبان را برد و سپس ۱۹۵۷ برای «شب‌های کابیریا» دوباره یک مجسمه طلایی دیگر را به دست آورد.

فلینی سپس در ۱۹۶۳ برای «هشت‌ونیم» که یکی از ده اثر تاریخ سینمای جهان به زعم منتقدان شاخص شناخته شده، یک اسکار دیگر از آن خود ساخت و در سال ۱۹۷۴ نیز برای «آمارکورد» چهار اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی را برای سینمای ایتالیا به‌ همراه آورد تا در کنار «ویتوریو دسیکا»، دیگر کارگردان ایتالیایی از این حیث رکورد‌دار تاریخ باشد و به دست آوردن جایگاهش که البته صرفاً در این جوایز خلاصه نمی‌شود، نیازمند نبوغی بی‌نظیر برای کارگردانان نسل‌های بعد باشد؛ نبوغی که هنوز ظهور نکرده است. فلینی در ۱۹۹۳ بر اثر حمله قلبی درگذشت.

اینک به مناسبت ۹۵ سالگی این کارگردان درگذشته‌ به تماشای خلاصه‌ای از درام نئورئالیستی «جاده / The Road / La Strada» محصول سال ۱۹۵۴ در «تابناک» بنشینید؛ فیلمی که فلینی در ساختش از تجربیات دوران کودکی ـ از حسرت‌ها و درد‌ها گرفته تا آرزو‌ها و تخیلات ـ ‌بهره گرفته و بخش‌هایی از آن به زندگی فقیرانه‌اش شباهت دارد و شاید به همین دلیل بیش از حد نزدیک به واقعیت‌های تلخی است که در آثار مشابه در آن دوران، کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت.

در داستان جاده، معرکه‌گیر قوی، خشن و کم شعور به نام «زامپانو» با بازی «آنتونی کویین» و دختر جوان ساده دل کم هوشی به نام «چلسومینا» با بازی «جولیتا ماسینا» است. معرکه‌گیر که پیش از این خواهر این دختر ساده دل را خریده و به کشتن داده، این بار او را از مادرش خریده و با خود می‌برد تا دنیا را ببیند. دختر که توسط مرد معرکه گیر در اماکن عمومی به عنوان همسرش معرفی می‌شود، در اندک زمانی قیافه‌ای دلقک مآب می‌یابد اما فاقد جذابیت‌های زنانه یا هر مهارتی حتی در حد آشپزی است که این مرد انگیزه‌ای برای همراه بردنش داشته باشد.

با این حال «زامپانو» که چندان اعتقادی به اخلاقیات نداشته و حتی ابایی از دزدی از صومعه نیز ندارد، با چه انگیزه‌ای او را به این سو و آن سو می‌برد و چرا وقتی دختر فرار می‌کند، به رغم آنکه بی‌خاصیت بودنش برای مرد مسلم شده، سراغش می‌آید و با خشونت‌ «چلسومینا» را همراه خودش می‌برد؟ این پرسشی است که «فول» رقیب مرد معرکه گیرِ «زامپانو» در ذهن «چلسومینا» پدید می‌آورد‌ و او را به این سمت می‌برد که مرد معرکه‌‌گیر به او علاقه‌مند است و همین ‌دختر کم هوش را وارد فضای متفاوتی می‌سازد که در پی جلب علاقه مرد معرکه گیر برآید.

اما پیش از یافتن پاسخ توسط «چلسومینا»، یک درگیری همه چیز را بر هم می‌زند و دختر نه چندان عاقل، به لحاظ روانی کاملاً از هم می‌پاشد و سبب درماندگی مرد معرکه‌گیر می‌شود. «زامپانو»، «چلسومینا» را در نقطه‌ای از جاده‌‌ رها می‌کند و بی‌خبر می‌رود، تا آنکه در پایان و تصادفی با خبر مرگ دختر روبه‌رو می‌شود و بر خلاف دیگر جنایاتی که انجام داده، این اتفاق او را منهدم می‌سازد، چرا که حقیقتاً او دلبسته آن دخترِ معصوم، ساده و نه چندان عاقل بوده است... .

پاسخ «فول» درست ‌و «زامپانو» عاشق «چلسامینا» بوده و به همین دلیل حتی با تنبیه تلاش می‌کند به او چیزی بیاموزد. او را از ‌دست رقیبش دور نگه دارد، از دست‌درازی به او پرهیز می‌کند، خود در سرما می‌خوابد و دختر را در سه چرخش نگه می‌دارد و در آخر در جاده ر‌هایش می‌کند، چون نمی‌تواند سرگشتگی‌اش را که برای مرد بی‌احساس سابق دردآور شده، تحمل کند.

‌«زامپانو» روی دیگر سکه «چلسامینا» که در سکانس آخر طرحش همچون روی دیگر سکه می‌شود که دیگر وجود خارجی ندارد و این‌گونه اویی که در ابتدای فیلم پشت به دریا بود و سپس رو به دریا بود، در آخر به دریا می‌زند و به سیاهی‌های زندگی‌اش در دل شب بدرود می‌گوید و جالب آنکه پاکی و معصومیت «چلسامینا» نیز به دریا تعبیر شده است.

به دیدن خلاصه نسبتاً طولانی «جاده» در تابناک بنشینید.