هفت دلیل عمده که باعث سقوط آزاد نرخ دلار آمریکا در بازار آزاد ارز شد

از روز گذشته که بازار آزاد ارز کار خود را آغاز کرد دلار در محدوده 17 هزار تومان در نوسان بود. هر چه به انتهای روز نزدیک شدیم قیمت دلار بیشتر سقوط کرد و حتی در برخی شهرها نرخ خرید دلار به زیر 11 هزار تومان هم رسید. پرسش این است که چه عواملی در این سقوط آزاد قیمت دلار تاثیر داشتند؟

به گزارش تابناک اقتصادی، مدتی بود که نرخ دلار در بازار ارز روند صعودی به خود گرفته بود و هیچ سیاست و طرحی جلودار این افزایش قیمت نبود. در این مدت بارها کارشناسان اعلام کردند که نرخ واقعی دلار 8 تا ده هزار تومان می باشد اما گویا برخی حاضر به قبول چنین نرخ هایی نبودند و بیشتر دوست داشتند نرخ دلالان را به دلیل وجود نفع شخصی خود قبول کنند. دلالانی که در ساعات پایانی شب، نرخ دلار را در کانال های تحت اختیار خود در شبکه های مجازی بالا می بردند و عده ای که دست به تبلیغ این نرخ ها می زدند تا اولاً به مردم این موضوع را القا کنند که ارزش پول ملی در حال سقوط است و ثانیاً صرافی ها را مجاب کنند تا در روز کاری بعد، این نرخ ها را بر روی تابلوهایشان ببرند.

به هر صورت از روز گذشته مورخه 9 مهر 1397 بالاخره حباب قیمت دلار ترکید و قیمت دلار شروع به سقوط آزاد نمود. در حالی که در ساعات ابتدایی روز هر دلار به قیمت حدود 17 هزار تومان معامله می شد در ساعات پایانی روز گذشته شنیده شد که در برخی شهرها دلالان حتی دلار را به قیمت زیر 11 هزار تومان هم خریدار نیستند. شاید برای بسیاری از مردم این پرسش مطرح شده باشد که چه شد به یک باره قیمت دلار به این میزان سقوط کرد؟

می توان هفت دلیل عمده را برای سقوط قیمت دلار برشمرد؛

اولین دلیل به توافقات مثبت ایران با اروپا باز می گردد. در روزهای اخیر شاهد آن بودیم که بیشتر کشورهای اروپایی از پایبندی به برجام گفتند و از خروج آمریکا از برجام انتقاد کردند. اتحادیه اروپا هم اعلام کرد که سازوکار جدیدی را برای تسهیل در تجارت با ایران تا قبل از ماه نوامبر اجرایی خواهد کرد.

دومین دلیل به جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا باز می گردد که در مورخه 7 مهر 1397 برگزار شد و در آن پیشنهادات بانک مرکزی جهت کنترل بازار ارز مورد بررسی قرار گرفت و تصمیمات جدیدی اتخاذ شد. از جمله این تصمیمات این بود که اختیارات لازم به رئیس کل بانک مرکزی جهت مدیریت بازار ارز داده شد؛ بر این مبنا که بانک مرکزی از طریق بانک ها و صرافی های مجاز در بازار ارز مداخله کند و اقدامات لازم را جهت کنترل نرخ ارز انجام دهد و قیمت مبادله در بازار ارز را نیز به نحو مقتضی اطلاع رسانی کند. همچنین در این جلسه کلیه صادرکنندگان غیرنفتی موظف شدند ظرف مدت سه ماه بعد از صادرات، ارز حاصل از صادرات خود را در سامانه نیما عرضه کنند و یا به ترتیبی که بانک مرکزی معین می کند ارز حاصل از صادرات خود را به چرخه اقتصادی برگردانند. از دیگر مصوبات این جلسه این بود که هر شخص حقیقی و حقوقی با رعایت مقررات بانک مرکزی می ‌تواند به هر میزان اسکناس ارز وارد کشور نماید.

در مورخه 9 مهر 1397 هم بانک مرکزی طی اطلاعیه ای سازوکار جدید تامین ارز خدماتی را اعلام کرد که این موضوع خود باعث کاهش تقاضای ارز در بازار آزاد می شود و متعاقباً بر نرخ ارز تاثیرگذار خواهد بود.

سومین دلیل این بود که نرخ دلار به سقف قیمتی خود یعنی 20 هزار تومان رسیده بود و دیگر بازار کشش قیمت بیشتر از این میزان را نداشت. به همین دلیل دلالان سعی کردند تا دلارهایی را که در روزهای گذشته با قیمت های پایین تر خریداری کرده بودند آرام آرام وارد بازار کنند تا قیمت دلار نزولی شود و بتوانند با هجوم خریداران برای فروش دلار، هم این دلارها را با نرخ پایین تری خریداری کنند و هم بتوانند به کسب و کار خود در بازار آزاد ادامه دهند.

چهارمین دلیل به احتمال تصویب مربوط به لوایح FATF در روزهای آتی در مجلس باز می گردد که خود از دیگر عوامل انتظاری برای کاهش نرخ دلار بود.

پنجمین دلیل افزایش قیمت نفت و متعاقب آن ایجاد این انتظار که منابع ارزی دولت رو به افزایش خواهد بود و بنابراین دست بانک مرکزی جهت مداخله در بازار آزاد ارز بیشتر از گذشته باز خواهد بود.

ششمین دلیل به هجوم دلارهای خانگی و افزایش عرضه ارز در بازار آزاد باز می گردد.  از آنجا که به یک باره نرخ دلار در مسیر نزولی قرار گرفت خریداران از ترس متضرر شدن ارزهای خود را روانه بازار کردند و همین خود عاملی بر کاهش قیمت دلار در بازار آزاد شد.

هفتمین دلیل خبرهای گسترده منتشر شده در زمینه کاهش نرخ دلار در بازار آزاد و همچنین عکس ها و فیلم هایی که از صف های تشکیل شده برای فروش دلار در شهرهای مختلف توسط شبکه های مجازی و خبرگزاری های مختلف منتشر شد و خود باعث ایجاد انگیزه بیشتر برای فروش دلارهای خانگی شد.

در پایان باید گفت که اگر دولت و بانک مرکزی می خواهند این جو کاهشی بر بازار آزاد ارز حاکم باشد، باید طبق توئیتی که پدرام سلطانی نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران به تازگی منتشر کرده است، دست از دخالت در بازار ثانویه ارز بردارند و اجازه دهند عرضه و تقاضا، نرخ ارز تجارت خارجی را تعیین کند.