به گزارش «تابناک»، در منابع فقهی، احکام جبیره معمولاً در باب وضو مطرح می‌شود. جبیره یا در اعضایی است که هنگام وضو شسته می‌شوند (صورت و دستها) یا در اعضایی است که مسح می‌شوند. در فرض نخست، اگر آب برای زخم ضرر ندارد باید به گونه‌ای آب را به عضو موردنظر رساند، مانند برداشتن جبیره یا فروبردن عضو جبیره‌ای در آب یا تکرارِ ریختن آب؛ و اگر رساندن آب ضرر دارد باید با دستِ‌تر روی جبیره را مسح کرد.
در فرض دوم، یعنی در صورتی که جبیره در اعضایی باشد که هنگام وضو بر آن‌ها مسح می‌شود، نظر مشهور فق‌های شیعه و اهل سنّت آن است که در صورت امکان، جبیره برداشته شود و روی زخم مسح گردد. اگر مسحِ زخم ممکن نباشد، مسح جبیره واجب است و اگر این کار هم ممکن نباشد، مسح بر جبیره ساقط و تیمم به وضو ضمیمه می‌شود.
نکات و سئوالاتی مهم پیرامون وضوی جبیره
در مورد وضوی جبیره به نکات و سئوالات فقهی زیر به صورت کلی می توان اشاره کرد:
س. ۲_ اگر در یکی از اعضای وضو زخم با دمل و یا شکستگی باشد و آب برای آن ضرر داشته باشد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. چنانچه روی آن باز و آب برای آن ضرر ندارد باید به طور معمول وضو گرفت.
س. ۳_ اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت و دستهاست و روی آن باز و ریختن آب روی آن نیز ضرر دارد چگونه باید وضو گرفت؟
ج. ـ. چنانچه کشیدن دست‌تر به آن ضرر ندارد بنا بر احتیاط واجب دست‌تر بر آن بکشد.
س. ۴_ اگر دست‌تر کشیدن بر روی زخم ضرر داشت و یا زخم نجس است و نمی‌شود آن را آب کشید چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. باید اطراف زخم را از بالا به پائین بشوید و بنا بر احتیاط واجب پارچه پاکی روی زخم بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد و اگر گذاشتن پارچه ممکن نیست باید اطراف زخم را بشوید و بنا بر احتیاط مستحب تیمم نیز بنماید.
س. ۵_ وقتی که زخم دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پاها می‌باشد و روی آن باز و مسح نیز نتوانیم انجام داد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. باید پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را با تری آب وضو که در دست مانده مسح کند.
س. ۶_ اگر زخم یا دمل یا شکستگی در جلوی سر یا روی پا طوری باشد که گذاشتن پارچه نیز ممکن نباشد چگونه باید عمل نمود؟
ج. ـ. اگر گذاشتن پارچه ممکن نباشد مسح لازم نیست و بنا بر احتیاط باید بعد از وضو تیمم نیز بنماید.
س. ۷_ در چه صورت لازم است روی زخم یا دمل یا شکستگی را باز نمود و وضو گرفت؟
ج. ـ. چنانچه باز کردن آن ممکن است و آب برای آن ضرر ندارد چه زخم و مانند آن در صورت باشد یا در دستها یا جلوی سر و روی پاها.
س. ۸_ اگر باز کردن روی زخم ممکن باشد ولی آب برای او ضرر داشته باشد تکلیف چیست؟
ج. ـ. اگر زخم یا دمل یا شکستگی در صورت یا دستها باشد و بشود روی آن را باز کرد چنانچه ریختن آب روی آن ضرر دارد و کشیدن دست‌تر ضرر ندارد باید دست‌تر روی آن بکشد و بنا بر احتیاط مستحب پارچه پاکی روی آن بگذارد و روی پارچه را نیز دست بکشد.
س. ۹_ اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد و رساندن آب به زخم ممکن است و ضرر ندارد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. اگر نمی‌شود روی زخم را باز کرد ولی زخم و چیزی که روی آن گذاشته پاک است و رسانیدن آب به زخم ممکن است و ضرر ندارد باید آب را بر روی زخم برساند.
س. ۱۰_ هر گاه زخم یا چیزی که روی آن گذاشته نجس باشد برای وضو گرفتن چه تکلیفی داریم؟
ج. ـ. چنانچه آب کشیدن آن و رساندن آب به روی زخم ممکن باشد باید آن را آب بکشد و هنگام وضو آب را به زخم برساند.
س. ۱۱_ در صورتی که آب برای زخم ضرر دارد یا رساندن آب به روی زخم ممکن نیست چه عملی باید انجام داد؟
ج. ـ. در صورتی که آب برای زخم ضرر دارد یا رساندن آب به روی زخم ممکن نیست و یا زخم نجس است و نمی‌شود آن را آب کشید باید اطراف زخم را بشوید و اگر جبیره پاک است روی آن را مسح کند.
س. ۱۲_ اگر جبیره نجس بود یا نمی‌شد روی آن دست‌تر کشید چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. اگر جبیره نجس است یا نمی‌شود روی آن دست‌تر کشید مثلاً دوایی است که به دست می‌چسبد، پارچه پاکی را روی آن بگذارد و دست‌تر روی آن بکشد و اگر این نیز ممکن نباشد بنا بر احتیاط واجب وضو بگیرد و تیمم نیز بنماید.
س. ۱۳_ اگر جبیره تمام صورت یا تمام یکی از دستها یا تمام هر دو دست را گرفته باشد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. باید وضوی جبیره‌ای بگیرد و بنا بر احتیاط واجب تیمم نیز بنماید.
س. ۱۴_ اگر جبیره تمام اعضای وضو را گرفته باشد چگونه باید وضو گرفت؟
ج. ـ. بنا بر احتیاط واجب باید وضوی جبیره‌ای بگیرد و تیمم نیز بنماید.
س. ۱۵_ کسی که در کف دست و انگشت‌ها جبیره دارد چگونه باید عمل نماید؟
ج. ـ. کسی که در کف دست و انگشت‌ها جبیره دارد و در موقع وضو دست‌تر روی آن کشیده است باید سر و پا را با همان رطوبت مسح کند.
س. ۱۶_ اگر جبیره تمام پهنای پا را گرفته باشد ولی مقداری باز باشد چه تکلیفی داریم؟
ج. ـ. اگر جبیره تمام پهنای پا را گرفته ولی مقداری از طرف انگشتان و مقداری از طرف بالای پا باز است باید جا‌هایی که باز است روی پا را و جایی که جبیره است، روی جبیره را مسح کند.
س. ۱۷_ اگر در صورت یا دستها چند جبیره باشد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. باید بین آن‌ها را بشوید و اگر جبیره‌ها در سر یا روی پاها باشد باید بین آن‌ها را مسح کند و در جا‌هایی که جبیره است باید به دستور جبیره عمل نماید.
س. ۱۸_ اگر جبیره بیشتر از معمول بود چه تکلیفی متوجه ما می‌باشد؟
ج. ـ. اگر جبیره بیشتر از معمول اطراف زخم را گرفته و برداشتن آن ممکن نیست باید به دستور جبیره عمل کند و بنا بر احتیاط واجب تیمم نیز بنماید.
س. ۱۹_ اگر برداشتن جبیره ممکن بود آیا باید آن را برداشت؟
ج. ـ. اگر برداشتن جبیره ممکن است باید جبیره را بردارد پس اگر زخم در صورت و دستهاست اطراف آن رابشوید و اگر در سر یا روی پاهاست اطراف آن را مسح کند و برای جای زخم به دستور جبیره عمل نماید.
س. ۲۰_ اگر در جای وضو زخم جراحت و شکستگی نیست ولی به جهت دیگری آب برای آن ضرر دارد چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. باید تیمم کند و بنا بر احتیاط مستحب وضوی جبیره‌ای نیز بگیرد.
س. ۲۱_ اگر جایی از اعضای وضو را رگ زده است و نمی‌تواند آن را آب بکشد برای وضو چگونه باید عمل نمود؟
ج. ـ. اگر جایی از اعضای وضو را رگ زده است و نمی‌تواند آن را آب بکشد یا آب برای آن ضرر دارد باید به روش جبیره عمل کند.
س. ۲۲_ اگر در جایی وضو یا غسل چیزی چسبیده است که برداشتن آن ممکن نیست چگونه باید وضو بگیرد؟
ج. ـ. اگر برداشتن آن ممکن نیست یا به قدری مشقت دارد که نمی‌شود تحمل کرد باید به دستور جبیره عمل کند و بنا بر احتیاط مستحب تیمم نیز بنماید.
س. ۲۳_ غسل جبیره چگونه باید انجام شود؟
ج. ـ. غسل جبیره مانند وضوی جبیره‌ای است ولی بنا بر احتیاط واجب آن را ترتیبی بجا آورد هر چند بتواند غسل ارتماسی را با شرایطی که از جمله پاک بودن عضو و ضرر نداشتن آب برای اوست انجام دهد، اما اگر نتواند شرایط غسل ارتماسی را فراهم کند غسل ترتیبی لازم است.
س. ۲۳_ کسی که وظیفه اش تیمم است اگر در بعضی از اعضای تیمم او زخم یا دمل باشد چه وظیفه‌ای دارد؟
ج. ـ. اگر در بعضی از جا‌های تیمم او زخم یا دمل و یا شکستگی باشد باید مانند وضوی جبیره تیمم جبیره‌ای بنماید.
س. ۲۴_ کسی که باید با وضو یا غسل جبیره‌ای نماز بخواند چنانچه بداند تا آخر وقت عذر او برطرف نمی‌شود چه تکلیفی دارد؟
ج. ـ. می‌تواند در اول وقت نماز بخواند ولی اگر امید دارد تا آخر وقت عذر او برطرف شود بنا بر احتیاط واجب باید صبر کند و اگر عذر او برطرف نشد در آخر وقت نماز را با وضو یا غسل جبیره‌ای بجا آورد.
س. ۲۵_ اگر انسان برای مرضی که در چشم اوست روی چشم خود را بچسباند چگونه باید وضو بگیرد؟
ج. ـ. باید وضو و غسل را جبیره‌ای انجام دهد و بنا بر احتیاط مستحب تیمم نیز بنماید.
س. ۲۶_ کسی که نمی‌داند وظیفه اش تیمم یا وضوی جبیره است چه وظیفه‌ای دارد؟
ج. ـ. بنا بر احتیاط واجب باید هر دو را بجا آورد.
س. ۲۷_ حکم نماز‌هایی که با وضوی جبیره خوانده شده چیست؟
ج. ـ. نماز‌هایی را که انسان با وضوی جبیره‌ای خوانده صحیح است و لازم نیست دوباره بخواند.
س. ۲۸_ بعد از آنکه عذر برطرف شد برای نماز چه وظیفه‌ای داریم؟
ج. ـ. برای نماز‌های بعدی بنا بر احتیاط واجب باید وضو بگیرد یعنی نمی‌تواند به وضوی قبلی اکتفا کند.
