آب انتقالی اصفهان به یزد در فولاد مصرف می شود / سیاستمداران اصفهانی صنایع فولاد را از بندر به اصفهان بردند

حالا که نشانه های بحران آب روز به روز روشن تر می شود، تأسیس بخش عمده ای از صنایع آب بر مثل فولاد و ذوب آهن در فلات مرکزی کشور به یکی از دغدغه های مهم متولیان آب کشور بدل شده است؛ پرسشی که در این باره مطرح می شود، آن که چرا چنین رخدادی در گذشته صورت گرفت و حالا راهکار برخورد با آن چیست؟

به گزارش «تابناک»؛ استان های اصفهان، یزد و کرمان که از جمله خشک ترین استان های کشور نیز محسوب می شوند، در دهه های اخیر، میزبان بزرگ ترین و مهم ترین صنایع فولاد و آهن کشور شدند تا به رغم سهم موثری که در تولید ملی و اشتغال بازی می کنند، بر ماجرای پر دامنه بحران آب نیز دامن بزنند.

از آنجا که مقوله فولاد و صنایع این حوزه نیاز به منابع آب فراوانی دارد، احداث چنین تأسیساتی در فلات مرکزی و خشک کشور همواره مورد سؤال کارشناسان و دلسوزان محیط زیست این کشور بوده است.

شاید در گذشته که بحران آب و تنش های برآمده از آن همانند امروز نمایان نشده بود، مسأله ای به نام ضریب امنیت بالا در فلات مرکزی کشور برای تأسیس چنین صنایعی در مرکز منطقی بود، اما حالا پرسش این است که هزینه تأمین امنیت صنایع فولاد در کنار سواحل خلیج فارس، از هزینه بحران کنونی آب و نیازهای روزافزون صنایع بیشتر بود؟

هرچند نمی توان ماجرای بحران آب و کمبودهای این حوزه را تماماً مرتبط با صنایع فولاد دانست، باید بررسی و ارزیابی کرد که چرا و چگونه این اتفاق های غیر منطقی و غیر معقول در دهه های گذشته در ایران رخ داده است؛ به ویژه که می دانیم برخی صنایع فولاد استان های خشک کشور مثل فولاد اردکان یزد نوپا هستند و در سال 96 توسط معاون اول رئیس جمهور افتتاح شدند؟

مهندس عباسقلی سمندریان که هم اکنون در مقام مدیرعاملی شرکت فولاد سرمد ابرکوه قرار دارد و در فرایند تأسیس کارخانه فولاد اردکان نیز فعال بود و سابق بر این نزدیک به 30 سال در مجتمع های فولاد و ذوب آهن اصفهان مشغول فعالیت داشته است، در این رابطه نکات قابل تأملی را در گفت و گو با خبرنگار «تابناک»، مطرح کرد که شنیدن آنها خالی از لطف نیست.

سمندریان در مورد وضعیت کنونی فولاد سرمد ابرکوه و نحوه تأمین منابع آن گفت: ابتدا این را بگویم که بر خلاف تصور عمومی که می گویند آب شرکت فولاد ابرکوه از آب انتقالی اصفهان تأمین می شود، ما حتی یک قطره از این آب استفاده نمی کنیم و تمام آب فولاد سرمد از طریق چاه های منطقه تأمین می شود.

سمندریان با اشاره به اینکه توان مصرف آب این شرکت هر ثانیه 15 لیتر است، اما ما دوو نیم لیتر در ثانیه مصرف می کنیم، ادامه داد: در تلاشیم با سرمایه گذاری در بخش تصفیه فاضلاب شهر ابرکوه و بالا بردن کیفیت صنایع، ضمن استفاده از آب فاضلاب مصرف را نیز از دو و نیم لیتر کاهش دهیم.

مدیرعل شرکت فولاد سرمد در مورد این که با توجه مشکل تأمین آب در فلات مرکزی چه ضرورتی دارد، این صنایع این گونه مکان یابی و تأسیس شوند، گفت: این را باید از امثال آقای جهانگیری بپرسید؛ اما من با شما موافق هستم. اگر بخواهیم آب را سامان دهی کنیم، باید سرمایه گذاری عظیمی در این حوزه بکنیم که نمی کنیم. تا آنجا که من اطلاع دارم، فولاد مبارکه اصفهان ابتدا قرار بود در بندرعباس تأسیس شود، ولی فشار نمایندگان و سیاستمداران اصفهانی که آن موقع فکر می کردند با این انتقال کار بزرگی برای منطقه شان کرده اند، به حاشیه زاینده رود منتقل شد.

سمندریان در ادامه سخنان خود با رد مصرف بالای آب در بخش صنعت افزود: کل مصرف آب کشور در بخش صنعت 4 درصد است، حال آنکه 90 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود و در این میان 90 درصد مزارع کشور هم غرقابی هستند. به نظر من، این موضوع مهم تر است.

این فعال حوزه صنعت فولاد ادامه داد: به نظر من باید برای خروج از بحران آب در حوزه صنعت فولاد وارد بحث استفاده از فاضلاب های شهری شویم. توانمندی های بخش فاضلاب کشور خیلی پیشرفت کرده، به گونه ای که می توان کیفیت آب فاضلاب را در حد آب شرب بالا برد.

وی افزود: هم اکنون آب مورد استفاده در شرکت فولاد مبارکه اصفهان در دوازده حوضچه آبی تصفیه می شود و برای استفاده در اختیار کشاورزان قرار می گیرد. همین طور بخشی از آب این شرکت از بخش تصفیه فاضلاب شهری تهیه می شود. برای فولاد سرمد یزد نیز ما نیاز به نزدیک به 30 میلیارد بودجه داریم تا فاضلاب شهر ابرکوه را به صورت صد در صد در بخش صنعت به کار بگیریم و از بهره برداری آب های زیر زمینی بی نیاز شویم.

سمندریان در مورد این پرسش خبرنگار «تابناک» که از او پرسید، سال گذشته و در اوج بحران آب دوباره شاهد بودیم که معاون اول رئیس جمهور در شهرستان اردکان کارخانه فولاد افتتاح کرد، علت این علاقه و اصرار چیست، گفت: ماجرا این است که برای این کارخانه ها در سال های گذشته میلیاردها تومان هزینه شده و حالا به این راحتی ها نمی توان از آن صرف نظر کرد. تا آنجا که من اطلاع دارم برای کارخانه فولاد اردکان هزینه های زیادی در بخش تصفیه آب فاضلاب شهر اردکان و استفاده آن در این کارخانه شده است. البته در حال حاضر آب این کارخانه از محل انتقال آب استان اصفهان تأمین می شود.

وی در مورد آینده بحران آب کشور و شرایط صنایع آب بر نیز گفت: باید طرح های میان مدت و بلند مدت فاضلاب و تصفیه آن را دنبال کنیم. یکسری هزینه ها در این بخش شده است که البته کافی نیست. در گذشته مرتکب اشتباهاتی شدیم که حالا باید آنها را جبران کنیم. در این فضا شرکت آب و فاضلاب، دولت و وزارتخانه ها باید فعال شوند و در این صورت می توان شرایط موجود و بحران آب پیش آمده را مدیریت کرد.

تمرکز صنایع سنگین فولاد و ذوب آهن کشور در فلات مرکزی که بهتر بود در سواحل خلیج فارس تأسیس شوند حالا به یک داستان پیچیده و کلاف سردرگم تبدیل شده است. از طرفی منابع آب مورد نیاز این صنایع کاهش یافته است و از طرفی نیز هزینه ها و توانمندی های کشور برای دنبال کردن راهکارهایی مثل تصفیه فاضلاب شهری چندان کاربردی نشده است.

در این فضا همچنان آب شرب شهری را که با هزینه های سنگین تأمین و از سرچشمه های زاینده رود و کارون به غرب اصفهان و استان یزد منتقل می شود، باید به مصرف صنعت آب بری چون فولاد رساند، بدون اینکه این هزینه را در هزینه نهایی تولیدات محاسبه کرد.

این موضوع که آب مورد استفاده صنعت فولاد ابرکوه یزد آب زیر زمینی است و آب مورد استفاده فولاد اردکان نیز از سرچشمه های کارون و زاینده رود تأمین می شود، موضوع نگران کننده ای است که مدیران بخش صنعت و متولیان آب باید پاسخگوی آن باشند.

اگر توان و سواد مدیریت صحیح آب کشور و مکانیزه کردن کشاورزی وجود ندارد، حداقل این موضوع را می توانست لحاظ کرد که با پرهیز از ساخت صنایع سنگین و آب بر در شهر و استان های خشک به این مسئله دامن نزد، اما هنوز این فضا مورد اصرار مدیران است و توسعه صنایع فولاد در مناطق خشک در دستور کار مدیران است.