فتاوای آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله)
تعریف قمار و آلات قمار
سؤال: تعریف قمار از نظر حضرتعالی چیست؟
جواب: قمار باری برد و باخت و شرط بندی است.. در عرف مفهوم آن معلوم است و غالب مصادیقش مشخص است.
سؤال: آلت قمار به چه آلاتی گفته می شود؟
جواب: آلاتی است که از آن برای قمار و برد و باخت استفاده می شود مثل نرد و شطرنج و پاسور و غیره، اگر چه با آن بی برد و باخت نیز بازی کنند.
سؤال: آیا امکان دارد آلت قمار از آلیت خارج شود؟
جواب: خروج از آلیت با شکستن و محو هیئت آن می شود ولی ترک قمار با آن و شیوع قمار با آلات دیگر آن را از آلیت برای قمار خارج نمی کند بلی اگر طوری فرض شود که آلتی که برای قمار بوده منافع محللّه معتد بهایی پیدا کند که آن را برای آن منافع خرید و فروش نمایند حکم به جواز خرید و فروش ان موجه است ولی قمار و بازی با آن هر چند بی برد و باخت باشد جایز نیست و تشخیص اینکه منافع محلّله معتد بها پیدا کرده یا نه با عرف است.
سؤال: شرط برد و باخت در مسابقه چه معنایی دارد و حکم آن چیست؟
جواب: شرط برد و باخت به این صورت که برنده چیزی را از بازنده بگیرد خواه پول یا هر شی ء قیمتی دیگر باشد جایز نیست و مالی که برنده می برد حرام است.
شطرنج، نرد و پاسور
سوال: بازی کردن با شطرنج بدون برد و باخت چه حکمی دارد و خرید و فروش ان و نگاه کردن به افرادی که بازی می کنند چطور؟
جواب: بازی با شطرنج ولو برد و باخت باشد اشکال دارد و حضور در مجلسی که شطرنج بازی می کنند نیز اشکال دارد والله العالم.
سؤال: هم اکنون در کشور اسلامی ما عموما بازی با ورق مانند شطرنج بعنوان سرگرمی و گاهی جهت تقویت حافظه و بدون برد و باخت عموما انجام می شود نظر حضرتعالی در این مورد چیست؟
جواب: بازی با شطرنج و ورق و هر آلت قمار دیگر ولو بدون برد و باخت باشد بنظر اینجانب حرام است.
سؤال: در مورد بازی با شطرنج همراه با شرط بندی که جوای سوالی نیست و مسلما حرام است اما بازی به عنوان یک سرگرمی سالم و کاملا فکری نیز حرام است ؟ من به نوبه خود این وسیله را دارای شرایط زیر می دانم:
1- یک سرگرمی است که چون مغز را به کار می گیرد اوقات بازی تلف نمی شود.
2- چون در این بازی نباید اشتباه کرد بنابراین باعت افزایش دقت و توان تصمیم گیری افراد می گردد.
3- چون در این بازی باید جوانب هر حرکت را سنجید پس در زندگی عادی نیز می تواند بهره برداری شود.
4- این بازی بر خلاف برخی دیگر براساس شانس و اتفاق نیست و در قیاس با بازی های الکترونیکی و ازاین قبیل دارای برتری هایی است.
5- دارای ابعاد کوچک و قیمت کم است و برای عموم قابل استفاده می باشد.
بنده از حضرتعالی درخواست می دارم نظر خود را بفرمایید . اگر پاسخ شما مثبت است که هیچ اما در صورتی که منفی است خواهشنمد است بفرمایید چرا؟ و بنابراین چرا در کشور ما مسابقات سراسری شطرنج به مناسبت های گوناگون برگزار می گردد؟
جواب: شطرنج از آلات قمار است و بازی با آن ولو بدون برد و باخت باشد بنظر اینجانب جائز نیست و روایاتی که نهی از بازی با شطرنج دارد برد و باخت در آن ذکر نشده. ممکن است شارع مقدس به جهت آلوده نشدن به اینگونه امور و دوری از مفاسد مطلقا نهی نموده باشد . فوایدی که برای شطرنج از قبیل سرگرمی و افزایش دقت و تصمیم گیری و غیره ذکر کرده اید نمی تواند مجوز عمل حرام بشود با توجه به اینکه امور مذکوره را می توان با انجام اعمال حلال واجب و مستحب تحصیل نموده و برگزاری مسابقات سراسری شطرنج مجوز شرعی نیست. والله العالم.
سؤال: بازی شطرنج با کامپیوتر اگر برد و باخت مطرح نباشد چه حکمی دارد؟
جواب: در حرمت شطرنج فرقی بین بازی با کامپیوتر و غیر آن نیست.
سؤال: شخصی از مرجعی تقلید می نموده که شطرنج بازی بدون برد وباخت را تجویز نموده و در حال حیات ان مرجع عمل نموده فعلا به اجازه جنابعالی باقی بر تقلید است آیا مجاز است شطرنج بازی نماید و آیا ورق بازی (پاسور) از نظر جنابعالی جایز است یا خیر؟
جواب: بازی با شطرنج ولو بدون برد و باخت بنظر اینجانب حرام است و پاسور نیز حکم شطرنج را دارد و حکم بقاء بر تقلید در رساله ذکر شده است. والله العالم.
سؤال: بازی با ورق و پاسور چه حکمی دارد و آیا معاشرت با کسانی که بازی می کنند جایز است؟
جواب: بازی با ورق و پاسور حتی بدون برد و باخت حرام است و معاشرت با اشخاص مذکور چنانچه همراه با امر به معروف و نهی از منکر باشد و احتمال تاثیر بدهد اشکال ندارد.
سؤال: بنده اوقات فراغت خود را با مطالعه و یا با بازی شطرنج پر می کردم و این بازی را خیلی دوست دارم و سرگرمی و بازی فکری خوبی برای خود می دانم که مرا از پرداختن به امور غیر اخلاقی باز می دارد و در این بازی پیشرفت خوبی داشته ام و بدین منظور می خواستم بدانم که می توانم به این بازی بپردازم (نظر خود را ابراز دارید) و اگر نمی توانم به نظر جنابعالی آیا می توانم در این مسأله به مرجع دیگری رجوع کنم؟
جواب: بنظر حقیر بازی با شطرنج اگر چه برد و باخت هم در ان نباشد حرام است و رجوع به غیر برای کسی که از حقیر تقلید می کند در این مسأله جایز نیست. والله العالم.
جایزه در مسابقات
سؤال: در مسابقاتی مثل فوتبال چند تیم مقداری پول در میان قرار می دهند تا برای تیم یا تیم های برنده جوائزی تهیه شود آیا این کار جایز است؟ اگر این امر از سوی مرکزی چون فدراسیون ورزش انجام پذیرد چگونه است؟
جواب: حرمت دائر مدار این است که کسانی که پول می دهند در این کار برنده یا بازنده شوند.
سؤال: گاهی دو نفر یا دو تیم مسابقه ای را انجام داده و قرار می گذارند که تیم بازنه مثلا مخارج شام را متحمل شود حکم چیست؟
جواب: جائز نیست.
سؤال: اگر از طرف فرد ثالث جائزه ای برای تیم برنده قرار داده شود بازی به قصد برد چه حکمی دارد (مفروض به اینکه تیم بازنده مخارج مصورفه جهت کسب آمادگی را از دست می دهد)؟
جواب: اگر اصل بازی مشروع باشد اشکال ندارد.
سؤال: اگر برد و باخت بین مربیان یا بعضی از بازیکنان باشد بازی برای باریکنانی که برد و باخت شمال حال آنها نمی شود چگونه است؟
جواب: اشکال دارد.
سؤال: یاری قمار باز خواه به شکل تشویق یا ارائه طریق چه حکمی دارد؟
جواب: جایز نیست.
