یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی به ایستگاه ۱۲۰ نزدیک شد/ افزایش مبلغ یارانه فعلا در بن بست بودجه ۱۴۰۰/ چه کسی بیش از ۵ میلیون تومان یارانه دریافت کرد؟

یارانه نقدی بهمن ماه در روز دوشنبه بیستم بهمن ۹۹ واریز خواهد شد و با واریزی این ماه، یارانه نقدی به ایستگاه ۱۲۰ ام  خواهد رسید.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در این نوبت یارانه نقدی نیز به ازای هر نفر ۴۵۵۰۰ تومان واریز خواهد شد و این واریزی به همراه افزایش حداقل مستمری خانوار‌های مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور خواهد بود.

همچنین بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا و اطلاع رسانی‌های قبلی انجام شده، این ماه هشتمین قسط از اقساط تسهیلات قرض الحسنه یک میلیون تومانی از یارانه سرپرستان خانواری که تسهیلات را دریافت کرده اند، کسر خواهد شد.

به بهانه رسیدن یارانه نقدی به ایستگاه ۱۲۰ ام که از آن گاهی به عنوان مصیبت عظمای دولت و گاهی هم به عنوان داستان پرغصه جمهوری اسلامی یاد شده است، مروری بر ده سال پرداخت یارانه نقدی خواهیم داشت.

در سال ۱۳۸۷ مطابق با بررسی‌های صورت گرفته مشخص شد که تقریباً ۷۰ درصد از جمعیت کشور، تنها می‌توانند حدود ۳۰ درصد از یارانه‌های پرداختی در کالا‌های مختلف را مصرف کنند و ۳۰ درصد باقی مانده جمعیت هم ۷۰ درصد از این یارانه‌ها را مصرف می‌کنند. با این وضعیت دولت نهم تصمیم گرفت که سر و سامانی به این اوضاع بدهد و به همین منظور در دی ماه سال ۱۳۸۷ محمود احمدی نژاد رئیس دولت نهم، لایحه هدفمندی یارانه‌ها را به مجلس برد. پس از ماه‌ها چالش بر سر این لایحه، سرانجام یک سال بعد، یعنی در دی ماه ۱۳۸۸ مجلس آن را به تصویب رساند و در اردیبهشت ۱۳۸۹ طرح هدفمندی یارانه‌ها در سه استان ایلام، گیلان و خراسان شمالی آزمایشی به اجرا درآمد. درست هفت ماه بعد از اجرای آزمایشی، در آذر ماه ۱۳۸۹ این طرح به صورت جامع در کل کشور اجرا شد.

مطابق با قانون هدفمندی یارانه ها، باید یارانه ۱۶ قلم کالا شامل بنزین، گازوئیل، گاز مایع، گاز طبیعی، نفت کوره، نفت سفید، برنج، روغن، قند و شکر، شیر، گندم، آب، برق، خدمات پستی، خدمات هوایی و خدمات زمینی طی ۵ سال (با آغاز از سال ۱۳۸۹) به تدریج حذف و به قیمت‌های جهانی عرضه می‌شد. مقرر شد، ۵۰ درصد از درآمد‌های حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به صورت نقدی (۴۵۵۰۰ تومان هر نفر) و غیرنقدی (سبد کالا) به مردم، ۲۰ درصد به دولت و ۳۰ درصد به تولید پرداخت شود.

در سال ۱۳۹۴ مهلت اجرای پنج ساله طرح هدفمندی یارانه‌ها به پایان می‌رسید، اما هیچ گاه دولت نتوانست این طرح را به پایان برساند، به طوری که در همین هفته جاری، صد و بیست اُمین مرحله از یارانه‌های نقدی به حساب سرپرستان خانوار‌ها واریز شد.

با واریز صد و بیستمین یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوارها، کسانی که از دی ماه ۱۳۸۹ تاکنون یارانه نقدی دریافت کرده اند در مجموع میزان یارانه نقدی دریافتی آن‌ها به ۵ میلیون و ۴۶۰ هزار تومان خواهد رسید.

 

جدول زیر نشان می‌دهد، در دی ماه ۱۳۸۹ (ماهی که طرح هدفمندی آغاز شد) قیمت برخی کالا‌های منتخب چقدر بوده است و با ۴۵۵۰۰ تومان یارانه ماهانه چقدر کالا می‌توانستیم بخریم. همچنین این جدول، قیمت همین کالا‌ها را در دی ماه سال ۱۳۹۹ نشان می‌دهد و میزان کاهش قدرت خرید یارانه پرداختی ماهانه در ده سال در این جدول زیر ذکر شده است.

همان گونه که ملاحظه می‌شود، برای نمونه در دی ماه ۸۹ با پول یارانه نقدی هر نفر می‌شد ۴۱ کیلوگرم ماست پاستوریزه خرید، ولی این رقم بعد از ده سال به ۳.۵ کیلوگرم کاهش و قدرت خرید ۳۷.۵ کیلوگرم کاهش یافته است!

در ابتدا و در بهار ۱۳۹۳ دولت یازدهم از مردم خواست تا داوطلبانه از گرفتن یارانه‌ها انصراف دهند که در آن زمان، از حدود ۷۵.۵ میلیون یارانه بگیر، حدود ۷۳ میلیون نفر مجدداً خواستار پرداخت یارانه‌ها شدند و تنها ۲.۵ میلیون درخواست دولت را اجابت نمودند و داوطلبانه از دریافت یارانه نقدی انصراف دادند.

سپس در سال ۱۳۹۳ مجلس تصویب نمود که میزان پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی در سال ۱۳۹۴ حدود ۳۹ هزار میلیارد تومان باشد. این تصمیم یعنی این که باید در سال ۹۴ حدود ۶ میلیون نفر از گردونه دریافت یارانه خارج می‌شدند. همچنین در بند ح تبصره ۲۰ قانون بودجه سال ۹۴ نیز مجلس دولت را موظف نمود که یارانه خانوار‌های پردرآمد را حذف کند. مسئولین در سال ۹۴ که قرار بود یارانه ۶ میلیون نفر را قطع کنند، عملا در رسیدن به این هدف ناموفق بودند.

در سال ۱۳۹۵ و باز هم با توجه به کاهش میزان منابع یارانه‌ها تصمیم گرفته شد که تعداد نفرات بیشتری حذف شوند. دولت به گواه آمار و مصاحبه‌ها تنها توانست یارانه ۴ میلیون نفر را قطع کند.

در قانون بودجه سال ۱۳۹۶ نیز منابع پرداخت یارانه به ۳۳.۵ هزار میلیارد تومان کاهش یافت؛ این یعنی دولت مجبور بود تا در سال ۹۶ یارانه ۱۴ میلیون نفر را قطع کند. ملاک خاصی برای شناسایی قشرهای پردرآمد در سال ۹۶ در نظر گرفته نشد و دولت نیز نتوانست حذف یارانه ۱۴ میلیون نفر را عملی کند.

در سال ۹۷ نیز عملاً اتفاق خاصی در زمینه حذف یارانه افراد رخ نداد و محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه طی توئیتی در شبکه اجتماعی توئیتر گفت: همانطور که در زمان بررسی لایحه بودجه ۹۷ در مجلس نیز اعلام کردیم، حذف یارانه سه دهک قابلیت اجرایی ندارد و حتی با وجود مضایق اقتصادی نیز پرداخت یارانه‌ها در سال ۹۷ به همان صورت قبلی ادامه خواهد یافت؛ برای مردم نگرانی ایجاد نکنید!

در بودجه سال ۱۳۹۸ نیز منابع در نظر گرفته شده برای پرداخت یارانه نقدی و غیر نقدی خانوار‌ها ۴۱.۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شد. اختصاص ۴۱.۱ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی بدین معنا بود که در سال ۱۳۹۸ به طور میانگین، هر ماه امکان واریز یارانه نقدی برای ۷۵ میلیون و ۲۷۴ هزار نفر وجود داشت.

دولت در سال ۹۸ مکلف به حذف یارانه نقدی ۲۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بود که فقط توانست یارانه ۲۶۲ هزار و ۹۷۹ خانوار را حذف کند؛ البته بعد از ثبت اعتراض برخی از این خانوارها، یارانه ۳۴ هزار و ۸۷۰ نفر از این افراد مجدداً واریز شد.

در سال جاری نیز به گواه قانون بودجه سال ۹۹ باید یارانه سه دهک درآمدی بالای جامعه حذف می‌شد که تاکنون آمار دقیقی درباره حذف افراد از صف یارانه بگیران منتشر نشده است.

به هر صورت آنچه مسلم است در این سال‌ها آن گونه که باید از صف یارانه بگیران کم نشده است، در حالی که سال به سال با تولد نوزادان به صف یارانه بگیران افزوده هم شده است.

در این سال‌ها علاوه بر یارانه نقدی، با افزایش قیمت بنزین یارانه معیشتی از آبان ماه سال گذشته اضافه شد و امسال نیز از آذرماه پرداخت یارانه کرونایی به برخی قشرها آغاز شد.

قرار بود با تصمیمات اتخاذ شده توسط کمیسیون تلفیق بودجه، یارانه نقدی در سال آینده با تغییراتی رو به رو شود که کلیات بودجه در مجلس رای نیاورد و حالا پرداخت یارانه نقدی و شیوه آن در سال آینده، به نوعی در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است.

چهارم بهمن ۹۹ کمیته مصارف تبصره ۱۴ کمیسیون تلفیق بودجه سال ۱۴۰۰ مجلس، مدل پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی برای سال آینده را مشخص کرد؛ بنابراین، قرار بود مجلس یارانه نقدی و معیشتی را ادغام و با اضافه کردن برخی منابع دیگر، یارانه جدیدی به مردم بدهد.

منابع پیش بینی شده برای اجرای این کار، ۱۴۰ هزار میلیارد تومان عنوان شده بود که بخشی از آن از طریق حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین می‌شد که طبق مصوبه تلفیق بودجه، قرار بود با نرخ ۱۷۵۰۰ تومان تسعیر و محاسبه شود.

دولت در لایحه بودجه سال آینده، کل رقم اختصاص یارانه به مردم را ۷۳.۸ هزار میلیارد تومان پیش بینی کرده بود.

براساس مصوبه کمیته مذکور، ۲۰ میلیون نفر از مردمی که صرفا یارانه نقدی ۴۵۵۰۰ تومانی دریافت می‌کردند میزان یارانه دریافتی شان سال آینده دو برابر می‌شد و به ۹۱ هزار تومان در ماه می‌رسید. این ۲۰ میلیون نفر افرادی بودند که در حال حاضر یارانه معیشتی بنزین دریافت نمی‌کردند.

همچنین اعلام شد ۵۸ میلیون نفری که یارانه نقدی و معیشتی بنزین دریافت می‌کردند سال آینده، با ادغام این دو یارانه در مجموع هر نفر ۱۳۶ هزار تومان در ماه یارانه دریافت خواهند کرد.

حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع ناشی از هدفمندی یارانه‌ها که قرار بود به مردم اختصاص یابد، بین ۱۰ میلیون نفری که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و بهزیستی بودند، توزیع می‌شد که البته شیوه نقدی یا غیرنقدی بودن آن مشخص نشده بود. گفته شد، در صورتی که دولت تصمیم بگیرد، این رقم را به یارانه نقدی این افراد اضافه کند، رقم یارانه دریافتی آن‌ها از ۱۳۶ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان در ماه افزایش خواهد یافت.

همان گونه که عنوان شد، کل منابع هدفمندی برای پرداخت یارانه به مردم ۱۴۰ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده بود که کل آنچه قرار بود به مردم پرداخت شود، ۱۲۶.۵ هزار میلیارد تومان بود و مابقی آن قرار بود در اختیار دولت قرار گیرد تا به روش نقدی یا کالایی بین مردم توزیع شود.

حالا که بودجه با رد کلیات آن به دولت بازگشت داده شده، باید منتظر ماند و دید آیا دولت اصلاحاتی در یارانه نقدی و نحوه پرداخت آن در سال آینده ایجاد خواهد کرد یا خیر؟ یا اینکه همین تصمیم کمیسیون تلفیق را خواهد پذیرفت.