عرضههای اولیه عمدتا به صورت یکی از سه روش زیر قابل خرید هستند، هرچند که روشهای زیادی برای عرضه اولیه سهام شرکتها وجود دارد. در ادامه هر کدام را به صورت کامل توضیح خواهیم داد.
روش خرید سهام و عرضه اولیه به صورت حراج به این صورت است که پس از اعلام قیمت مبنا (ارزشگذاری) برای هر سهم و تعداد سهامی که هر شخص میتواند خریداری کند، متقاضیان اقدام به ثبت سفارش میکنند. در این روش که به روش مزایده (اولویت قیمت) نیز معروف است، هر فردی که بالاترین قیمت را پیشنهاد داده باشد، به هنگام اختصاص سهم در اولویت قرار دارد.
این روش که یکی از قدیمیترین روشهای عرضه اولیه است، بدین صورت است که قیمت عرضه از قبل مشخص بوده است و در بازه زمانی مشخص به مشتریان فرصت ثبت سفارش داده میشود. در انتها در صورتیکه تعداد تقاضا از سهام عرضه شده بیشتر باشد، اوراق بهادار به شیوه تخصیص به روش تسهیم به هر فرد تعلق خواهد گرفت. بدین معنی که مجموع سهام عرضه شده بین تعداد نفراتی که ثبت سفارش کرده اند تقسیم خواهد شد.
اما در صورتیکه مجموع تعداد سفارشهای ثبت شده کمتر از تعداد کل اوراق بهادار قابل عرضه باشد، عرضه اوراق بهادار به هر کد معاملاتی معادل سفارشهای خرید ثبت شده وی خواهد بود. مابقی سهام نیز توسط متعهد خرید به قیمت مبنا خریداری میشود.
در این روش که به آن ثبت دفتری یا روش ثبت سفارش نیز گفته میشود، اولویت زمانی مطرح نیست، بلکه اولویت قیمتی مد نظر است. خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ بدین صورت است که تعداد مشخصی از سهام شرکت در بازه قیمتی معینی عرضه میشود و متقاضی قیمت مدنظر خود را در بازه قیمتی تعیین شده، وارد میکند و اولویت با کسانی است که بیشترین قیمت را وارد میکنند.
در این روش عموما سرمایهگذاران سقف قیمتی سهم را وارد میکنند و در نهایت شرکت سهام عرضه شده خود را به تعداد مساوی بین متقاضیان تقسیم میکند. به دلیل تقاضای زیاد در این روش عموما تعداد کمی سهام به هر فرد اختصاص داده میشود.
در روش بوک بیلدینگ بهجای تعیین یک قیمت مشخص، یک بازه قیمتی دارای بالاترین و پایینترین آستانه قیمتی اعلام میشود. همچنین در این روش حجم یا حداکثر تعداد سهامی که هر فرد میتواند دریافت کند نیز از طریق اطلاعرسانیهای سازمان بورس اعلام میشود. پس از اتمام مهلت سفارش گیری نیز تعداد سهم هر کد بورسی مشخص میشود که این تعداد بر اساس کل افرادی است که در مهلت مقرر سفارش خود را ثبت کردهاند.
در چند وقت اخیر بسیاری از عرضههای اولیه شرکتها به روش ترکیبی و یا دو مرحلهای صورت گرفته است که روش جدیدتری است و برای بسیاری از سرمایهگذاران تازگی دارد. به عنوان مثال عرضه اولیه "فروژ" که نماد شرکت صنایع فرو آلیاژ ایران است از ترکیب دو روش حراج و بوک بیلدینگ تشکیل شده بود. /کاریزما