اهمیت امنیت اقتصادی در جهان شرایطی فراهم آورده است که دولتها و حتی بسیاری از کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) از جمله آمریکا نیز با وضع تعرفه بر روی واردات تلاش میکنند تا از صنایع و اشتغال خود حمایت کنند.
محمود اکبری معاون فروش و بازاریابی فولاد مبارکه دراین باره به سؤالات مطرح شده این چنین پاسخ داد؛
به نظر شما لزوم استفاده از تعرفه ها چیست؟
حمایتهای تعرفه ای به عنوان ابزار مناسبی در دست دولتها و برای حمايت از صنعت داخلي مورد استفاده قرار میگیرد. بديهي است بحث تعرفه در کشورهايي که از صنايع خود حمايت میکنند، تنها به بخش فولاد آنها مربوط نمیشود، به گونه ای که اکثر کشورها سعی میکنند، از تمامی صنایع خود نيز با اعمال تعرفه هاي مناسب حمايت کنند، اين در حالی است که اعمال بيشترين ميزان تعرفه های وارداتی از سوي کشورهايي صورت میگیرد که آنها عضو سازمان تجارت جهاني (WTO) هستند که از آن جمله میتوان از کشور آمریکا به عنوان يک تولیدکننده بزرگ فولاد یاد کرد؛ جالب اينکه بسياري از کشورهاي حوزه خلیج فارس، پاکستان و ... که بعضاً خودشان فولاد توليد نمی کنند، روی واردات فولاد تعرفه اعمال کرده‌اند و با این ابزار از اشتغال و تشویق سرمایه گذاری در کشور خود حمایت میکنند.
فراموش نکنيم که به ازاي هر يک ميليارد دلار واردات ۱۰۰ هزار شغل را در کشورمان از دست میدهیم. از این رو دولتها به عنوان متوليان تأمين منافع مردم خود در حوزه های گوناگون واقف هستند به چه ميزان اعمال تعرفه بر روی واردات میتواند بر حوزه های يادشده مؤثر باشد. بنابراين به هیچ عنوان نمی‌توان دولتها را به دليل اعمال تعرفه بر روی واردات متهم کرد، همان طور که در کشور ايران چندين سال بر روی واردات فولاد هيچ تعرفه ای نبود و هيچ تولیدکننده‌ای هم درخواست اعمال تعرفه را نداشت، اما به خاطر داشته باشيم شرايط ۲ تا ۳ سال اخير به گونه‌ای رقم خورده است که تمامی دولتهای جهان به این نتیجه رسیدند که با اعمال تعرفه مناسب از اقتصاد و اشتغال کشورهای خود حمایت جدی به عمل آورند که ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده است.
آیا کاهش تعرفه ها در برخی زمانها هم در همین راستا است؟
بله اگر امروز می‌بینیم که دولت محترم بحث کاهش میزان تعرفه ها را مطرح میکند، به این دلیل است که بنا را بر آن گذاشته که از تعرفه مناسب به شکل پویا استفاده کند، یعنی در مقاطعی که لازم است در کوتاهترین زمان و به شکل مناسب تعرفه ها را وضع و یا کم نماید؛ بنابراین این تفکر که دولت با وضع تعرفه اشتباه کرده است، غیرمنصفانه و غیر کارشناسی است. وضع تعرفه بر روی واردات فقط به میزان مصرف داخل کشورها بستگی ندارد، بلکه در پاره ای از مواقع به شرایط جهانی مربوط میشود.
تفاوت هزینه های تولید در کشور ما با سایر کشورهای صنعتی در چیست؟
این امر در دو تا سه سال اخیر به شرایطی که در جهان اتفاق افتاده مربوط میشود. به عنوان مثال تمام نرخ های انرژی از قبیل نفت و گاز، سنگ آهن و مواد اولیه ای که در تمامی صنایع فولادسازی جهان مورد استفاده قرار میگیرد، همگی سیر نزولی داشته است، اما در کشور ما مشاهده کردیم که هرسال نسبت به سال قبل با افزایش نرخ انرژی و مواد اولیه روبرو بودیم. ضمن اینکه هزینه های مالی در کشور ما به هیچ عنوان مطابق با شرایط جهانی نیست و بسیار بالاتر از آن است.
در بخش پول ما با هزینه های بالای ۲۰ درصدی روبرو هستیم، در حالیکه در کشورهای پیشرفته صنعتی این هزینه ها، دو تا سه درصد است. علاوه بر هزینه های مالی ما شاهد هستیم که نرخ خرید مواد اولیه نیز در کشورهای پیشرفته صنعتی دنیا سیر نزولی داشته، اما در کشور ما سیر صعودی را طی کرده است، یعنی به طور دقیق تولید فولاد در کشور ایران در یک شرایط کاملاً نابرابر با رقبای خارجی خود قرار داشته و دارد.
در بخش صادرات با چه شرایطی مواجه هستیم؟
تولیدکنندگان خارجی برای صادرات محصولات خود از بستههای حمایتی و مزیتها و جوایز صادراتی بهره‌مند می شوند. به عنوان مثال چین به صادرکنندگان خود ۱۷ درصد جایزه صادراتی میدهد، همچنین در بخش حمل و نقل و ... نیز حمایتهای بسیار خوبی از تولیدکنندگان خود به عمل میآورد. جمیع این حمایتها شرایطی فراهم میکند که تولیدکننده ایرانی در یک فضای کاملاً نابرابر با کشورهای دیگر به رقابت بپردازد. در همین فضا شاهد بودیم که صادرات فولاد جایگاه خود را حفظ و در سالهای اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشت که انتظار داریم حمایتهای دولت محترم در این بخش به صورت بستهای کامل ارائه تا ظرفیت های بالقوه ایجاد شده بالفعل شوند.
هم اکنون در کشور ما در بخش فولاد وضعیت عرضه و تقاضا چگونه است؟
در حال حاضر نزديک به ۲۰ شرکت تولیدکننده انواع محصولات تخت با ظرفيت ۱۷ ميليون تن محصول قابل عرضه در کشور وجود دارد. اين در حالی است که نياز فعلي کشور ما حدود ۸ تا ۹ ميليون تن است. از نظر تناژ کلي امکان پوشش ظرفيت تأمين مصرف داخلي در کشور وجود دارد، اما متأسفانه ظرفيت بالفعل فولاد تخت در کشور حدود ۵۵ درصد است، يعني بيش از ۴۵ درصد ظرفيت ایجادشده در کشور فعال نيست که يکي از دلايل اصلي عدم دستیابی به اين ظرفيت نبود حمايت تعرفه ای و عدم امکان دريافت تسهيلات با نرخ بهره پايين و حمايت ناکافي از صادرات است.
با توجه به نیاز داخلی آیا کاهش تعرفه ها به صلاح صنعت فولاد کشور است؟
اکنون از لحاظ میزان مصرف و تولید داخلی شرایطی در کشور حکم فرماست که جایی برای کاهش تعرفه ها وجود ندارد. قدر مسلم اینکه باید دولت با تعرفه و حمایت مناسب از صنایع داخلی شرایطی فراهم کند که از ظرفیتها و سرمایه گذاری‌های جدید ایجاد شده، استفاده کامل شود و این مهم میسر نمیشود مگر با حمایت مناسب از صنایع و فقط با انجام این کار است که برنامه تولید فولاد در افق ۱۴۰۴ دست خواهیم یافت. در سالهای اخیر شرکتها و تولیدکنندگان جدیدی همچون فولاد اکسین که تولیدکننده محصولات کیفی است، ظرفیت سازی های جدید فولاد مبارکه و... به ظرفیتهای فولاد تخت کشور اضافه شده که امکان تولید فولادهای ویژه را برای بازار فراهم کرده است. اگر از سوی وزارتخانه هایی مانند وزارت نفت به صنعت فولاد داخل اعتماد بیشتری شود، به یقین خواهیم توانست نیاز کشور را در داخل تولید و تأمین کنیم و در بخش واردات به نقطه صفر نزدیک شویم. آمارها نشان میدهد با توجه به شرایط فعلی کشور به تدریج میزان عرضه محصول در بازار داخل از میزان تقاضا و مصرف آن در حال پیشی گرفتن است.
به طور مشخص برای تأمین نیاز بازار داخل عملکرد فولاد مبارکه در سال جاری به چه صورت بوده است؟
پیش بینی میشود میزان عرضه محصولات فولادمبارکه تا پایان سال جاری از ۶ میلیون تن فراتر رود. این برای اولین بار است که فولاد مبارکه بالای ۶ میلیون تن محصول به بازار عرضه میکند. به خاطر داشته باشیم این میزان محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از یک میلیون تن افزایش عرضه را نشان میدهد. مضاف بر اینکه در ۱۰ ماهه سال جاری میزان عرضه محصولات فولاد مبارکه به بازارهای داخلی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵ درصد رشد داشته است.
هماکنون هماهنگی بسیار خوبی بین فولاد مبارکه به عنوان تولیدکننده و شرکتهای مصرف کننده ورق‌های گرم برقرار است و مشاهده می کنیم که با کاهش واردات تجارت در بخش ورق های تخت نیز کاهش یافته است که مؤید آن کاهش واردات محصولات فولادی تخت به میزان ۱۵ درصد در ۹ ماهه سال جاری است.
برای حمایت از صنایع داخلی چه راهکارهایی وجود دارد؟
همانگونه که تأکید شد، قدر مسلم این است که هرچقدر اجازه واردات بی رویه داده شود، عملاً به تولید و اشتغال، ضربه هایی وارد آورده ایم که خوشبختانه دولت به این موضوع اشراف کافی دارد. در کشورهای پیشرفته برای حمایت از صنایع داخلی خود بسته های حمایتی از جمله ارائه تسهیلات کم بهره به صنایع و بخش مسکن، کمک به صنایع تکمیلی و پاییندستی از قبیل خودروسازی و صنایع نهایی و استفاده از مشوق‌های صادراتی تعریف میشود. این در حالی است که بسیاری از این موارد در کشور ما هنوز به طور کامل شکل نگرفته است که در صورت تحقق این امر به طور قطع و به طورکلی با انجام این حمایتها ما به ظرفیتهای تولید بالاتری در کشور دست خواهیم یافت.
