پس از آنکه فتوای مکارم شیرازی درباره قمار بودن مسابقه «برنده باش» منتشر شد، این پرسش مطرح شد آیا پس از این فتوای صریح شرعی، این برنامه تعطیل میشود؟ پاسخ به این پرسش را میتوان به تکیه بر سوابق داد و آنگونه که تجربههای پیشین نشان میدهد، بسیار بعید است به این فتوا عمل و این برنامه تعطیل شود.
به گزارش «تابناک»؛ مصطفی هاشمی طبا که در واپسین روزهای اسفندماه، مهمان یکی از برنامههای شبکه تهران بود، پس از درخواست مکرر مجری از تماشاگران تلویزیون برای مشارکت در نظرسنجی، ناگهان پرسید: «آیا شرکت کنندگان پول هم میدن بابت این شرکت شون؟»
مجری برنامه گفت: «مردم شرکت میکنن، ستاره...مربع را میگیرن و ازشون سوال میشه که نظرشون درباره مهمان برنامه چیه؟ عدد مدنظر رو انتخاب کنن، این مراحل پولی نیست اما در ادامه ازشون سوال میشه که اگر دوست دارن در یک اپلیکیشن عضو بشن که عضویت در اون اپلیکیشن هزینه داره، که کاملا داوطلبانه است.»
هاشمی طبا هم سؤال خود را این گونه تکمیل کرد: «اتفاقا قبل از انقلاب هم یک همچین چیزی بود که دیجیتال نبود؛ بلیت بخت آزمایی بود که می فروختند و قرعه کشی میکردند.»
مجری برنامه پرسید: «شما منتقد این برنامه هستید؟»
هاشمی طبا گفت: «بله! معتقدم این کار خلاف شرعه و متأسفانه صداوسیما در تمام برنامههایش از این روش استفاده میکند!» و مجری برنامه که سعی کرد این حاشیه را مدیریت کند، گفت: «من هم شاید مثل شما یک جاهایی نقد داشته باشم اما سازمان صداوسیما با کلی هزینه، دولت و نهادهای دیگر کمک کنند تا بتواند برنامه سازی کند!»
هاشمیطبا در پاسخ گفت: «من مقایسه نمیکنم اما یک نفر دزدی می کرد و می گفت میخواهم کار خیر بکنم بنابراین میرفت اون پول را صدقه میداد!» و در پاسخ به این نکته مجری که باید بحث شرعی این موضوع رو پیگیری کرد، گفت: «باید علما و مراجع تقلید نظر بدهند که ظاهرا رضایت بدهند چون خبری نشده!»
حالا از قضا یکی از مراجع تقلید، به مسابقه برنده باش از مصدایق چنین تحرکاتی واکنش نشان داده و آن را مصداق قمار خوانده است. این مرجع تقلید اکنون در پاسخ با استفتایی با مضمون: «مسابقهای حضوری با عنوان "مسابقه بزرگ برندهباش" از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا و پخش است که به شرکتکنندگان در این مسابقه بهازای پاسخ صحیح به هر سؤال، مبلغ قابلتوجهی بهصورت پلکانی (تا سقف 100 میلیون تومان) اعطا میکند که با کمک مجری برنامه و فرصتهایی که در اختیار هر شرکتکننده قرار میگیرد، مبلغ جایزه غالباً از 5 میلیون تومان کمتر نیست. شرط حضور در این برنامه خرید سؤال و پاسخ درست به آنها از طریق اپلیکیشن مخصوص است و در صورت درست بودن جوابها، در یک رقابت فشرده، 4 نفر به مسابقه حضوری دعوت خواهند شد. آیا برگزاری این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت در این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکتکننده، مالک شرعی جایزه خواهد شد؟» و پاسخ داد: «بسمهتعالی ــ این کار قمار است و کسانی که شرکت میکنند مالک آن جوایز نمیشوند. همیشه موفق باشید.»
مدیران شبکه سوم سیما در این زمینه سکوت کردهاند اما روابط عمومی برنامه برنده باش در واکنش به پاسخ آیت الله مکارم شیرازی که حضور در این برنامه را مصداق قمار دانستند، در اطلاعیه آورده است: «در پی انتشار استفتائی پیرامون مسابقه "برنده باش" به اطلاع میرساند فرض مطرح شده در سوال استفتاء کامل نیست و طبیعتاً فرض ناکامل، جایگاه سوال را مخدوش میسازد.»؛ پاسخی که فرار رو به جلو مشهود است، چرا که عنوان مسابقه برنده باش مشخص است و قطعاً این مرجع تقلید و دفتر ایشان مصداق را به صورت مشخص بررسی کرده و سپس درباره آن فتوا دادهاند و این وهن مرجعیت است که تصور کرد بدون بررسی دقیق جزئیات این مسابقه و صرفاً با نگاه به سوال مطرح، چنین فتوایی داده باشند.
البته پیش از این برخی بزرگان نیز نسبت به این نوع برگزاری مسابقات از گذشته دور و حتی ماقبل از راه اندازی برنده باش اعتراض کرده بودند؛ اما حالا ماجرا ابعاد تازهای یافته است. در این میان این پرسش پیش روست که آیا فتوای آیت الله مکارم شیرازی منجر به تعطیلی «برنده باش» میشود؟ اگر در این زمینه اندکی به گذشته رجوع کرد، میتوان پیش بینی کرد که احتمالاً تأثیری در روند این مسابقه نخواهد داشت و مسابقه همچنان پخش میشود.
در موارد متعددی که نه یک مرجع عالیقدر شیعه بلکه فتوای تعدادی از مراجع تقلید که عملاً یک اجماع را شکل داده، منجر به توقف برخی امور نشده است. از واضحترین نمودهای این عدم عمل به فتاوای مراجع توسط مسئولان را میتوان به قائل شدنِ حرمت دریافتِ دیرکرد از اقساط وامهای بانکی اشاره کرد که منجر به تغییر رویه سیستم بانکی و عدم دریافتِ این سودِ دیرکرد از وامگیرندگان نشده است. در این فقره نیز بعید است، مدیران شبکه سه حرفشنوتر از مدیران بانکهای کشور باشند و برنامهای که عملاً برای موفقیت در آن چارهای جز خریدنِ سؤال برای ماندن در کورس رقابت است، از کنداکتور خارج کنند.
بیشتر بخوانید
با فرستادن پیامک به این برنامه لینک یک اپلیکیشن برای نصب ارسال میشود و پس از نصب اپلیکیشن باید پرسش های متعددی را جواب دهید و بکوشید با پاسخ به سؤالات بیشتر صدرنشین شوید. هشت نفر اول رده بندی این اپلیکیشن که بیشترین تعداد پرسش ها را در هر هفته پاسخ داده باشند، به این برنامه دعوت میشوند و برای شرکت در مسابقه با هم رقابت میکنند. در عین حال، 300 تن از آنهایی که حداقل یک کد قرعهکشی به دست آوردهاند، تصادفی و با قرعه به این برنامه به عنوان تماشاگر دعوت میشوند.
کسب حداقل یک کد قرعه کشی برابر با داشتن 1000 امتیاز شرط حضور در قرعه کشی مسابقه برنده باش است و در پایان هر هفته و پس از انتخاب افراد برتر، کدهای قرعه کشی تا پایان فصل در حساب شما مانده و امتیازات شما صفر میشود تا در هفته بعدی شانس برای تمامی کاربران برابر باشد. در پایان هر فصل، یک قرعه کشی بین کاربران انجام خواهد شد که جوایز آن از شبکه سوم سیما اعلام عمومی میشود. تا اینجا ظاهراً همه چیز عادی است و با یک مسابقه سالم روبه رو هستیم؛ اما ماجرا از آنجا رنگ دیگری به خود میگیرد که برای پیشرفت در این مسابقه و شانس راه یافتن به جمع هشت نفر، باید دست به جیب شد و هزینه کرد.
در آغاز مسابقه برنده باش، بعد از نصب اپلیکیشن، پنج پرسش رایگان در اختیار شما قرار داده میشود و اگر به آنها، پاسخ درستی بدهید، تعداد سؤالات مجاز شما کم نخواهد شد؛ اما اگر جواب سؤال را اشتباه بدهید یا جواب نداده و آن را رد کنید، یکی از سهمیه پنج سؤال شما کم خواهد شد. در مقابل هر پاسخ صحیح 100 امتیاز برای شما خواهد داشت و برای هر جواب غلط 5 امتیاز و برای هر سؤال بیجواب رد شده 20 امتیاز به شما تخصیص داده میشود! اکنون تصور کنید پنج سؤال را پیاپی اشتباه جواب دادید و دیگر فرصتی ندارید؛ باید چه کنید؟!
بخش شیرین ماجرا برای برگزارکنندکان همین جاست. میتوانید سؤال بخرید و به سرعت در رده بندی بالا بروید! سازندگان این مسابقه، بستههای 2500 تومانی تا 20 هزار تومانی را عرضه کردهاند که متناسب با قیمت، 30 تا 1440 سؤال را به راحتی به دست میآورید. اگر همه 1440 سؤال را بیپاسخ بگذارید نیز 28800 امتیاز به دست میآورید و با خرید بستههای بیشتری شانس بیشتری نسبت به دیگران خواهید داشت. برگزارکنندگان روی همین بخش حساب کردهاند که از این طریق رقمی بسیار نجومی به دست آورند و در نهایت گلزار نیز از این مسیر بالاترین دریافتی را در تاریخ تلویزیون داشته باشد.
بنابراین اساساً بحث مطالعه مطرح نیست و پرسشهای مطرح توسط این اپلیکیشن را میتوان با سرچ گوگل نیز به سادگی پاسخ داد و این ماجرا صرفاً یک مدل بازی بخت آزمایی است که پیش از این نیز به شیوههای آبرومندانهترین توسط برخی اپلیکیشنها در برنامههای مختلف پیاده سازی شده است. پرسش اساسی این است که آیا مشکل بختآزمایی حل شده و بخش خصوصی نیز میتواند با فروش ژتون، بخت آزمایی آنلاین راهاندازی کند یا این امور فقط در حدود شبکه سوم سیما مشروعیت دارد و با وجود فتوای صریح و رسمی مراجع تداوم خواهد یافت؟