فتاوای آیت الله العظمی مظاهری (مدظله)
رفت و آمد با خودروي دولتي
سؤال:سوار نمودن همسر و بستگان با خودروي دولتی به هنگام مأموریت اداری یا غیر آن، در ساعات اداری و یا خارج از آن و بدون جواز مکتوب قانون چه حکمی دارد؟
جواب:اگر خلاف قانون باشد، جایز نیست.
خرج بيت المال در مراسمات اداري
سؤال:بعضي از مراكز دولتي در مناسبتهاي ملّي و اسلامي، با حضور كاركنان خود و خانواده‌هايشان جشني برگزار كرده، شام يا نهار پذيرايي مي‌كنند و از خواننده‌اي، يا بازيگري يا شعبده بازي دعوت مي‌كنند و براي اجراي برنامه مبلغي به او مي‌دهند، هزينه كردن اين بودجه از بيت المال چه صورتي دارد؟
جواب:اگر با اجازه از مديريت باشد و اجازه هم طبق قانون باشد، مانعي ندارد.
خريد نسيه با پول نقد سازمان
سؤال: براي خريد لوازم سازمان به بازار مي‌روم، مقداري رنگ خريده‌ام، پول آن را از سازمان گرفته‌ام ولي به فروشنده چك داده‌ام، قيمت نقدي و نسيه آن تفاوتي ندارد، نظر مبارك در اين مورد چيست؟
جواب:اگر با توافق سازمان باشد اشكال ندارد.
حقوق و اضافه کار
سؤال: احتراماً به عرض مي‌رسانم اينجانب از نيروهاي رسمي یکی از ارگانهای دولتی می باشم كه در يكي از مراكز تحقيقات صنعتي آن مشغول به كار هستم و در هر روز 10 تا 12 ساعت كاري را مي‌گذرانم (7 ساعت كار رسمي و 5 ساعت اضافه كاري)، بنده علاوه بر حقوق رسمي، ماهانه مبلغي را بابت اضافه كاري دريافت مي‌كنم.
1) در طول اين دوازده ساعت، بعضاً در صبح يا بعد از ظهر اوقاتي پيش مي‌آيد كه كار در دست اقدام به اتمام مي‌رسد و لحظات يا ساعاتي را در انتظار دريافت كار جديد از مافوق بسر مي‌برم و بنده در اين اوقات بدون كاري، به مطالعه و تحقيقات علمي جهت افزايش يا رفع كمبود سطح دانش فنّي مشغول مي‌شوم.
2) به لحاظ اهمّيّت زماني انجام كار و با توافق مسئول ذي ربط، يك يا چند روز متوالي پيش مي‌آيد كه كار تا دير وقت ادامه پيدا مي‌كند و در نتيجه باعث افزايش ساعات اضافه كاري مي‌شود.
3) بعضي از روزها، چه در وقت ساعات كار رسمي و چه در وقت مربوط به ساعات اضافه كاري، طوري مي‌شود كه اكثر پرسنل بيكار مي‌مانند.
4) بنده به خاطر افزايش يا تكميل ساعات اضافه كاري كارهايي را كه فرداي آن روز مي‌شود انجام داد امروز در وقت اضافه كاري انجام مي‌دهم و يا در بعضي از وقت‌هاي اضافه كاري كه كار وجود ندارد به مطالعه جهت افزايش يا رفع كمبود دانش فنّي مشغول مي‌شوم تا در پيشرفت هر چه بيشتر كار مركز مفيد واقع شود.
با توجّه به نكات چهارگانه فوق خواهشمند است حضرت عالي نظر مبارك خود را در مورد حقوق رسمي و حقوق مربوط به اضافه كاري بنده كه تا به حال دريافت مي‌كردم و مي‌كنم از نظر حلال و حرام مرقوم فرماييد.
جواب:حقوق رسمي و حقوق اضافه كاري شما بنا بر آنچه نوشته‌ايد اشكال ندارد.
تشکيل جلسه قرآن در ساعت کار
سؤال: تشكيل كلاس و جلسات قرآن، در ساعات كاري ادارات چه صورتي دارد؟
جواب:جايز نيست.
گزارش خلاف کارمند
سؤال: اگر كسي در ارگاني مرتكب خلافي شود و كسي اطلاع پيدا كند، آيا اين شخص مطّلع مي‌تواند اين خلاف را در شوراي ارگان مربوطه مطرح نمايد و موجب آبرو ريزي او شود؟
جواب:جايز نيست مگر اينكه مطرح نكردن، مفسده بزرگي داشته باشد.
تاخير و تعجيل در ساعت اداري
سؤال: بعضي از كارمندان دولت ديرتر از ساعت اداري در محل كار حاضر مي‌شوند و يا زودتر از ساعت مقرّر محل كار را ترك مي‌كنند، و بعضاً اين دير آمدن يا زود رفتن را جزو مرخّصي ماهانه خود قرار مي‌دهند، آيا چنين كاري مجاز است؟ حقوقي كه در قبال آن مي‌گيرند چه صورتي دارد؟
جواب:اگر با اجازه مسئولين باشد كه حق‌ّ چنين اجازه‌هايي را داشته باشد، اشكال ندارد.
عمل به دستورات غيرقانوني مسئولين
سؤال: در بعضي موارد مسئولين ادارات به افراد زيردست خود دستورات غير قانوني و خلاف شرع مي‌دهند كه چه‌بسا عمل به اين دستورات موجب تضييع حق‌ّ مراجعين و يا وارد شدن خسارت به مراجعين مي‌گردد، آيا مأمور موظّف به اجراي اين دستور العمل مي‌باشد؟
جواب:بايد به آن دستور عمل نكند.
مطالعه در اوقات بيکاري در ساعت کار
سؤال: آيا كارمندان دولت مجازند در ساعات اداري روزنامه، كتاب و امثال آن مطالعه نمايند؟ حقوق اين افراد چه صورتي دارد؟
جواب:اگر بيكار هستند اشكال ندارد ولي اگر كار دارند علاوه بر اينكه حرام است حق‌ّ گرفتن حقوق آن ساعاتي را كه مطالعه كرده‌اند، ندارند.
پرداخت اضافه حقوق توسط مديران دولتي
سؤال: آيا رؤسا و مسئولين ارگانها و ادارات دولتي يا موسّسات غير دولتي مي‌توانند اضافه بر حقوق، چيزي از بيت المال به كارگران و كارمندان ببخشند؟
جواب:اگر اجازه داشته باشند جايز است.
اخذ خانه سازماني در صورت عدم نياز
سؤال: اگر در يك اداره دولتي بخواهند به كاركناني كه خانه ندارند خانه بدهند (با تخفيف و اقساط)، اگر كسي كه خانه دارد مبادرت به گرفتن خانه كند در حالي كه از بسياري از كاركنان آن اداره در مضيقه خانه قرار دارند و بي‌خانه مي‌مانند، آيا گرفتن خانه جايز است؟
جواب:جايز نيست.
اخذ حق ماموريت
سؤال: اينجانب در اداره‌اي كار مي‌كنم كه مسئول مافوق، ما را به مأموريت بيست روزه به تهران مي‌فرستد در حالي كه اين مأموريتها هيچگونه توجيهي ندارد، و مي‌گويند ما مي‌خواهيم يك راه درآمدي (حق‌ّ مأموريت) براي شما باشد، آيا گرفتن اين پولها اشكال ندارد؟
جواب:اگر مدير متديّن باشد و عقيده به نظام داشته باشد، رفتن به مأموريت و گرفتن حقوق زائد اشكال ندارد
اشتباه در اخذ پول از مراجعيت ادارات
سؤال: در يك اداره دولتي، كارمندي توسّط يك ماشين حساب وجوه دريافتي از مشتريان را محاسبه و به حساب دولت واريز مي‌كند، آن ماشين حساب گاهي اشتباه مي‌كرده و كارمند هم اين مسأله را نمي‌دانسته و پس از چند ماه متوجّه مي‌شود، ولي دولت پولهاي اضافي را مسترد نمي‌نمايد، آيا كارمند ضامن است؟
جواب:كارمند ضامن است ولي اخلاقاً اگر رئيس جبران نمي‌كند صاحب پول مراعات آن كارمند غير مقصّر را بنمايد.
استراحت شبانه در ساعت کار
سؤال: در محيط كار ما در پالايشگاه رسم بر اين شده كه افراد شيفت شب‌كار، به صورت نوبتي استراحت كنند يعني به دو گروه تقسيم مي‌شوند و هر گروه به مدّت سه ساعت استراحت مي‌كند، با توجّه به اينكه اين عمل خلاف قوانين پالايشگاه مي‌باشد و اگر كسي را در خواب بگيرند اخراج مي‌كنند و اين عمل بدون اطّلاع مسئولين بالاتر انجام مي‌گيرد، در حالي كه خوابيدن در شب شايد نياز هر فرد باشد و ما با همين قوانين (بيدار بودن شيفت شب) استخدام شده‌ايم. آيا مي‌توانيم به صورتي كه گفته شد در شب استراحت كنيم؟ اگر كارفرما بطور كامل به تعهّدات خود عمل نكند آيا ما موظّف هستيم به تعهّدات خود در برابر كارفرما بطور كامل عمل كنيم؟
جواب:تعهّدات و قراردادها بايد با هماهنگي قوانين باشد و (افراد غير مسئول بخواهند در پالايشگاه قانون يا قرارداد وضع كنند جايز نيست) ــ(جايز نيست افراد غير مسئول در پالايشگاه قانون يا قرارداد وضع كنند.)ــ
انجام کارهاي مستحبي در ساعت اداري
سؤال: لطفاً نظر شرعي خود را در مورد خواندن نماز قضا (براي خود، پدر و مادر يا ....)، نماز مستحبّي، قرائت قرآن كريم، دعا و زيارت بين يا بعد از نماز ظهر و عصر در محيط اداره و در ساعات اداري مرقوم فرماييد.
جواب:كليه آنچه نوشته‌ايد و هر چه كه مانع كار در ساعات اداري باشد جايز نیست و ضمان آور هم مي‌باشد
دريافت حقوق از شرکتي که رشوه مي دهد
سؤال: دریافت حقوق از شرکتی که رشوه به دیگران میدهد چه خکمی دارد؟ من در شرکتی کار می کنم که برای برنده شدن در مناقصات رشوه می دهد. آیا حقوق من حلال ایت؟
جواب:حقوق شما اشكال ندارد
