خروج آمریکا از برجام؛ شکست یا پیروزی؟/برجام حرکت ظریف دیپلماسی بود که آمریکا را خلع سلاح کرد

بدعهدی و خروج آمریکا از برجام سبب شده تا تحلیل های متفاوتی از جناح ها و گروه های مختلف سیاسی در خصوص برجام ارائه شود. عده ای برجام را بی فایده، بی ثمر و خیانت به کشور برمی شمارند و عده ای آن را یک استراتژی موفق در برابر سیاست های خصمانه آمریکا در برابر ملت ایران می دانند و خروج آمریکا از برجام را خروج یک مزاحم قلمداد کرده و آن را به فال نیک می گیرند. قضاوت درباره این دو تحلیل متفاوت، نیازمند بررسی دلایل انعقاد برجام و نتایج خروج آمریکا از برجام است.

سید محسن علوی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در گفت و گو با «تابناک» گفت: بر همگان واضح است که پس از یازدهم سپتامبر، جمهوری خواهان آمریکا به بهانه مبارزه با تروریسم و عملا با هدف تولد خاورمیانه جدید اقدام به اشغال افغانستان و سپس عراق نمودند اما هزینه های سرسام آور نظامی، مشکلات اقتصادی آمریکا و گیر افتادن در باتلاق عراق از یک سو و از سوی دیگر اقتدار جمهوری اسلامی ایران به واسطه پشتوانه قوی مردمی، قوای مقتدر نظامی، مشروعیت بین المللی، از اقدام نظامی علیه ایران خودداری نمودند و جهت مقابله با ایران، پرونده موهوم هسته ای را مطرح کردند تا به بهانه تولید سلاح‌هسته ای توسط ایران، انگشت اتهام بین المللی را به سمت ایران نشانه روند تا ضمن زیر سؤال بردن مشروعیت بین المللی ایران، انسجام بین المللی علیه ایران ایجاد شود و در نهایت با ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت، با تحریم‌های اقتصادی و اعمال فشار به ملت مظلوم ایران، میان ملت به عنوان اصلی ترین پشتوانه نظام و دولت اسلامی فاصله انداخته و مردم را در برابر نظام اسلامی قرار دهند.و از سوی دیگر با قرار دادن ایران تحت فصل هفت منشور سازمان ملل، مجوز جنگ مشروع از سوی شورای امنیت علیه ایران را اخذ نمایند تا با مشارکت سایر کشورها هزینه های نظامی را کاهش داده و به هدف نهایی خود یعنی تغییر حاکمیت ایران دست یابند.

وی در ادامه افزود: نتیجه مذاکرات اولیه با محوریت علی لاریجانی و دکتر سعید جلیلی با اتحاديه اروپا و اصرار بر صلح طلبانه بودن فعالیت های هسته ای ایران نتوانست جامعه جهانی را متقاعد سازد و در نهایت پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می شود تا آمریکا به هدف خود از طرح پرونده هسته ای یعنی ارجاع پرونده به شورای امنیت دست یابد. ارجاع پرونده هسته ای به شورای امنیت به این معنی بود تا زمانی که آمریکا رضایت ندهد این پرونده مفتوح باقی خواهد ماند. در نتیجه مذاکره با آمریکا اجتناب ناپذیر بوده و سیاست ایران به نرمش قهرمانانه تغییر می نماید و در نتیجه مذاکره با کشورهای ۵+۱ آغاز می شود و تا دو سال به طول می انجامد و در نهایت منتج به سند برجام می شود.

علوی خاطرنشان کرد: نتایج برجام را می توان به طور کلی در اقناع جامعه جهانی در مشروعیت و صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای، بسته شدن پرونده هسته ای در شورای امنیت، تعلیق تحریم‌های شورای امنیت، شکسته شدن اجماع جهانی علیه ایران، برداشته شدن گزینه نظامی از روی میزها و.... برشمرد. در خصوص این موضوع و همچنین بررسی ابعاد مختلف موضوع برجام اظهار داشت: برجام و توافق صورت گرفته در مذاکرات به مذاق جمهوری خواهان آمریکا خوش نیامد و سعی کردند با تصویب قانون ویزا ( ۳۷ کشوری که بدون ویزا میتوانند به آمریکا سفر کنند در صورت سفر به ایران، باید برای سفر به آمریکا ویزا بگیرند تا از این طریق از ورود سرمایه گذاران به ایران ممانعت شود)، قانون اینارا (قانونی که رئیس جمهور آمریکا را موظف می کند هر سه ماه در مورد تعلیق یا عدم تعلیق تحریمهای ایران تصمیم گیری نماید تا از این طریق سرمایه گذارانی که قصد سرمایه گذاری در ایران دارند با وجود احتمال عدم تعلیق تحریمهای ایران پس از سه ماه از سرمایه گذاری در ایران منصرف شوند)، تمدید قانون داماتو، فضا سازی های رسانه ای (ایران هراسی)، امنیت اقتصادی و امنیت سرمایه گذاری ایران را هدف قرار دهند و ضمن ممانعت از ورود سرمایه به کشور با التهاب آفرینی در اقتصاد ایران زمینه فرار سرمایه ها را از کشور فراهم نمایند.

وی گفت: با تغییر دولت آمریکا و روی کار آمدن جمهوری خواهان کارشکنی در این توافق بیش از پیش در دستور کار دولت آمریکا قرار گرفت و با تهدید به خروج از برجام هر سه ماه یک بار باعث ایجاد شوک در بازار ایران شدند که در نتیجه آن با افزایش تقاضای خرید دلار و ناتوانی بانک مرکزی در تأمین اسکناس دلار، حباب قیمت دلار شکل گرفت که در نتیجه آن ارزش پول ملی به شدت کاهش یافت. این اقدام آمریکا در فضای اقتصاد ایران فرصتی بود که آمریکا می توانست با کمترین هزینه بحران های اقتصادی ایران را تشدید نماید و با ایجاد نارضایتی در مردم پشتوانه مردمی نظام را تضعیف نماید. از سوی دیگر خروج آمریکا از برجام هزینه های سنگین بین المللی داشت و آمریکا را به عنوان یک دولت عهد شکن و غیر قابل اعتماد در دنیا معرفی می نمود که در نتیجه آن تحلیلگران خروج آمریکا از برجام را غیر عقلانی و بعید می دانستند.

این نماینده مجلس افزود: اما با وجود این شرایط آمریکا از برجام خارج می شود و باید نتیجه چنین اقدامی را در ابعاد سیاسی، نظامی و اقتصادی ارزیابی کرد تا امکان قضاوت در باره این اقدام آمریکا فراهم شود.

علوی درباره بعد سیاسی برجام گفت: آمریکا توانسته بود با طرح اتهام دروغین تولید سلاح های اتمی توسط ایران، افکار عمومی دنیا را علیه ایران شکل دهد و اجماع جهانی و انسجام بین المللی علیه ایران ایجاد نماید و تلاش های سیاستمداران ایران در جهت ابهام زدایی و اثبات صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران نتوانست سبب اقناع سایر کشورها شود و در نتیجه پرونده هسته ای از شورای حکام به شورای امنیت ارجاع می شود که در نتیجه آن تحریم های شدید اقتصادی بر کشور تحمیل و با قرار گرفتن تحت فصل هفت تهدید نظامی ایران قوت می گیرد.

در چنین شرایطی بسته شدن پرونده ایران در شورای امنیت جز با رضایت آمریکا ممکن نخواهد بود لذا چاره ای جز مذاکره برای ایران نمی ماند. برجام توانست ضمن اقناع بین المللی نسبت به صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران، اجماع جهانی بر علیه ایران را شکسته، پرونده ایران را در شورای امنیت مختومه نماید و تحریم های سازمان ملل قانوناً مرتفع گردد.خروج آمریکا از برجام نه تنها نمی تواند باعث باز شدن مجدد پرونده ایران در شورای امنیت و بازگشت تحریمهای سازمان ملل شود بلکه آمریکا با خروج از برجام در دنیا تنها می ماند و اجماع جهانی علیه این اقدام آمریکا شکل می گیرد و این عهد شکنی آمریکا از سوی سایر کشورها محکوم می شود. آمریکا که مدعی رهبری جهان و کدخدایی است برای اولین بار در دنیا بی یار و یاور می ماند و عدم همراهی سایر کشورها با آمریکا، حیثیت آمریکا را بر باد می دهد. این حقارت بزرگترین شکست سیاسی آمریکاست که حتی سیاستمداران آمریکایی نیز بر آن اذعان دارند. بنا بر این در بازی سیاسی ایران توانست با برجام زمین بازی را عوض کند و دست برتر آمریکا در شورای امنیت را بشکند و ایران در فضای بین المللی و افکار عمومی مشروعیت و برتری یابد. بدیهی است چنين پیروزی بدون مذاکره و انعقاد سند برجام حاصل نمی شد.

عضو کمیسیون امنیت درباره بعد نظامی برجام افزود: تیم مذاکره کننده ایرانی با درایت رهبر معظم انقلاب از هرگونه ورود به برنامه موشکی در برجام خودداری نمودند و سند برجام بدون ایجاد محدودیت در برنامه های موشکی و نظامی ایران نهایی شد و برجام نتوانست باعث تضعیف قدرت نظامی ایران شود. از طرفی قبل از برجام آمریکا همواره از روی میز بودن گزینه نظامی برای تهدید ایران استفاده می نمود و پس از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت از گزینه نظامی تحت فصل هفت سخن می گفت اما برجام بهانه را از دست آمریکا گرفت و با اثبات مشروعیت فعالیت هسته ای ایران آمریکا دیگر نتوانست از گزینه نظامی سخن گوید.آمریکا برای آنکه ایران را وارد فاز نظامی کند با برنامه ریزی و هماهنگی قبلی با رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام اقدام به حمله موشکی به سوریه می نماید؛ با این تحلیل که با خروج آمریکا از برجام ایران نیز از برجام خارج و با تحریک نظامی، ایران وارد بازی نظامی اسرائيل خواهد شد و در پی آن درگیری نظامی با ایران را آغاز نمایند؛ اما عدم خروج ایران از برجام و اعلام ماندن ایران در برجام از سوی دولت و عدم دخالت در بازی نظامی رژیم جعلي صهیونیستی، نقشه خام آمریکا و اسرائیل در وارد کردن ایران به درگیری نظامی را نقش بر آب کرد؛ بنابراین در بعد نظامی آمریكا متحمل شکست دیگری شد و به اهداف پلید خود نیز دست نیافت که این نیز پیروزی دیگری برای ایران بود.

این نماینده درباره بعد اقتصادی برجام گفت: پیش از برجام، ایران علاوه بر تحریم های هسته ای و غیر هسته ای آمریکا با شدیدترین تحریم های اقتصادی سازمان ملل مواجه بود، سند برجام تحریم های سازمان ملل را مرتفع نمود؛ اما تحریم های آمریکا با بدعهدی آمریکا در هاله ای از ابهام قرار داشت، آمریکا در ظاهر تحریم ها را تعلیق کرده بود؛ اما در پسا پرده، بانکها و شرکتهایی که تمایل به سرمایه گذاری در ایران داشتند، تهدید می کرد. آمریکا می داند که ایران برای حل مشکلات اقتصادی، معیشتی و اشتغال نیازمند سرمایه های داخلی و سرمایه های خارجی و اجرای اقتصاد مقاومتی است و جذب سرمایه نیز محتاج امنیت اقتصادی و امنیت سرمایه گذاری است. بنابراین آمریکا سعی می نمود با وضع قوانین اینارا، ویزا و.... امنیت سرمایه گذاری ایران را تهدید کند تا مانع جذب سرمایه های داخلی و خارجی در ایران شود.

تهدید آمریکا به خروج از برجام و ممانعت از ورود دلار به کشور در نه ماه گذشته سبب التهاب در فضای اقتصادی ایران، افزایش قیمت دلار و کاهش ارزش پول ملی شده بود و ادامه این رویه می توانست شرایط وخیمی برای اقتصاد ایران ایجاد نماید اما خروج آمریکا از برجام در واقع خروج مزاحمی بود که نقطه پایانی بر شیطنت در امنیت اقتصادی ایران به شمار می رود. حضور آمریکا در برجام نه تنها نفعی برای ایران نداشت که همواره عامل بدعهدی، خسارت و تنش بر اقتصاد ایران بود و این خروج آب سردی بود بر آتش افکنی آمریکا که به فرموده امام سجاد(ع): الحمدلله الذی جعل اعدائنا من الحمقاء و الجهلاء... حمد مخصوص الله است؛ همان که دشمنان ما را از احمق ها و جاهل ها قرار داد؛ بنابراین خروج آمریکا از برجام شاید با تشدید برخی تحریم های آمریکا مشکلاتی برای ما ایجاد کند، ولی با خروج مزاحمی که امنیت اقتصادی ایران را تهدید می کرد فضا برای اجرای اقتصاد مقاومتی هموار شد و این خروج را باید به فال نیک گرفت.

برجام حرکت ظریف سیاسی، دیپلماسی ایران بود که آمریکا را در برابر ایران خلع سلاح نمود

این نماینده در پایان گفت: برجام پرونده ایران را از شورای امنیت خارج کرد، برجام تحریم های سازمان ملل را مرتفع کرد، اجماع جهانی علیه ایران را شکست و اجماع جهانی علیه آمریکا به واسطه بد عهدی آمریکا ایجاد نمود، عدم همراهی سایر کشورها با آمریکا در خروج از برجام.آمریکا را در صحنه بین المللی تحقیر نمود، برجام اقناع بین المللی در برنامه های هسته ای ایجاد نمود و حق هسته ای را برای ایران به رسمیت شناخت، برجام گزینه نظامی را از روی میزها برداشت بدون آن که باعث تضعیف برنامه های تدافعی ایران شود، برجام تهدید های بین المللی در اقتصاد ایران را خنثی نمود... و فضا را برای اجرای اقتصاد مقاومتی هموار نمود. امروز این مردم‌ و سیاستمداران هستند که می توانند از فضای مساعد بین المللی که برای ایران ایجاد شده، با وحدت و وفاق ملی و دوری از اقدامات شتابزده استفاده کنند و با ارتقای امنیت اقتصادی و سرمایه گذاری و جذب سرمایه های داخلی و سرمایه ایرانیان خارج از کشور، اقتصاد ایران را نجات دهند و امید را در دل مردم زنده نگاه دارند.